دکتری قله‌ای است که شما صعود به آن را از کلاس اول ابتدایی شروع کردید. مسیری که تاکنون به واقع سختی‌ها و فراز و نشیب‌های خاص خودش را داشته است. ما در کنار شما هستیم تا گام‌های آخر صعود به این قله را آسان‌تر بردارید. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا نکات مهم مربوط به مصاحبه دکتری و راه و چاه‌های لازم را خدمت شما بیان کنیم. پس با ما همراه باشید و ما را از دیدگاه‌های ارزشمند خود بی‌نصیب نگذارید.
1- مصاحبه دکتری چیست؟
فرآیند پذیرش دانشجویان در مقطع دکتری با سایر مقاطع تحصیلی متفاوت است. در این مقطع در دو مرحله از متقاضیان ارزیابی صورت می‌گیرد تا افرادی که جذب می‌شوند از بار علمی و شاخص‌های مطرح بیشتری برخوردار باشند. از این رو پس از اعلام نتایج کنکور، افرادی که برای مرحله بعدی یعنی مصاحبه دکتری واجد شرایط شده‌اند مشخص می‌شوند. دانشجو باید مجموعه اقداماتی را انجام دهد تا بتواند مراحل مصاحبه دکتری را با موفقیت پشت سر بگذارد و در مقطع دکتری در دانشگاه مورد نظر خود ادامه تحصیل دهد.
2- فضای مصاحبه دکتری چگونه است؟
مصاحبه دکتری در دانشگاه مورد نظر انجام می‌شود و متشکل از چند تن از اساتید (هیئت ژوری) و طبعاً شخص دانشجو است. دانشجو در این جلسه باید بتواند با ارائه و پرزنت درخور، خود را واجد شرایط ادامه تحصیل در رشته مورد نظر خود معرفی کند. اساتید و داوران به آنچه که دانشجو بیان می‌کند به دقت توجه کرده و در این بین سؤالات و محک‌زنی‌هایی انجام می‌دهند. برای مثال میزان تسلط دانشجو به زبان انگلیسی خود یک شاخص قابل توجه می‌باشد. در برخی از مصاحبه‌ها ممکن است فرآیند مصاحبه دکتری و فضای کلی با استفاده از زبان انگلیسی پیش برود.
اصطلاحات مختلف انگلیسی مربوط به رشته تحصیلی مورد نظر شما، زبان تخصصی، کنترل اضطراب و استرس احتمالی، تسلط در بیان، میزان بروز بودن اطلاعات ارائه شده توسط شما همگی نقش تعیین کننده‌ای دارند.
در برخی از دانشگاه‌ها، سایر دانشجویان اجازه حضور در جلسه دکتری دیگران را دارند. لذا اگر برای شما میسر باشد تا در چند جلسه مصاحبه شرکت کنید برایتان خالی از لطف نیست.
از دیگر موارد مهم در جلسه مصاحبه دکتری این است که بتوانید مختصر، مفید و مؤثر صحبت کنید. این موضوع باعث مدیریت بهتر زمان و کاهش استرس شما می‌شود. از نظر کلی هم چنین ویژگی‌هایی گویای میزان تسلط و شایستگی شماست که به صورت ضمنی به داوران منتقل می‌کند.
از دیگر نکاتی که در فضای مصاحبه دکتری باید بخاطر داشته باشید این است که در صورت انتقاد تند از شما، نباید اصطلاحاً از کوره در بروید و یا رشته کلام از دست شما خارج شود. در حین بیان انتقادات باید صبر کنید تا استاد مربوطه کلام خود را منعقد کند و هرگز سعی نکنید جلوی انتقاد هر یک از داوران را بگیرید. پس از بیان انتقاد احتمالی، با مکثی خیلی کوتاه و با حفظ احترام و تن صدای آرام باید از موضع خود دفاع کنید و در صورت امکان با بیان زوایای مختلف مسئله بیان کنید که نگاه شما تک بعدی نبوده است.
سعی کنید کلیه عواملی که ممکن است تمرکز شما را در حین مصاحبه دکتری از بین ببرند را شناسایی و جلوی آن‌ها را بگیرید. برای مثال، تلفن همراه خود را در حالت بی‌صدا و نه ویبره، قرار دهید تا یک تماس یا پیام بد موقع، ذهن شما را پرت نکند. البته منظور از بیان چنین مثال‌هایی این است که آن‌ها را طبق شرایط خود تعمیم داده و مفهوم کلی را برداشت کرده باشید.
3- امتیازدهی مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد
موضوع بیشتر به دانشجویان دانشگاه آزاد بر می‌گردد چرا که دانشجویان دانشگاه‌های دولتی با یک مقاله علمی پژوهشی یا ISI که JCR و ایمپکت‌دار (Impact) باشد، کارشان راه می‌افتد و می‌توانند دفاع کرده و فارغ‌التحصیل شوند.
بیشترین مشکل برای دانشجویان دانشگاه آزاد است زیرا هم قوانین سخت‌گیرانه‌تری وجود دارد و هم اینکه قوانین و بخشنامه‌های مربوطه، بیشتر دچار نوسان و تغییر می‌شوند.
به طوری که قبلاً دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد می‌توانستند با 5 امتیاز که معادل دو مقاله علمی پژوهشی یا اصطلاحاً علمی وزارتین می‌شود، دفاع کنند و فارغ‌التحصیل شوند، اما اکنون با 5 امتیاز می‌توانند دفاع کنند ولی نمره رساله آن‌ها از 18 محاسبه خواهد شد. چنانچه این دسته از دانشجویان بخواهند نمره از 20 محاسبه شود، بایستی تعداد مقالات را حداقل به 3 مورد افزایش دهند.
متأسفانه طی سیاست‌هایی که در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اخذ می‌شود، قوانین رفته رفته سخت‌تر می‌شوند.
لذا تا به اینجا ذکر این نکته ضروری است که هر چه سریع‌تر امور مربوط به دفاع را انجام دهید و نگذارید حتی یک روز به تعویق بیفتد، به این دلیل که زمانی صحبت مقاله یا آزمون زبان نبود و دانشجویان راحت‌تر می‌توانستند دفاع کنند، سپس بحث آزمون زبان مطرح شد و پس از آن بحث مقاله، بعد از آن دو مقاله، سه مقاله و الی آخر. مشخص نیست این رویه‌ها تا کجا ادامه داشته باشند. بنابراین هر طور که شده باید سریع‌تر فارغ‌التحصیل شوید.
در حال حاضر (تیرماه 1401) شرط لازم برای دانشجویان دانشگاه آزاد، کلیه واحدها، این است که بتوانند حداقل به 5 امتیاز پژوهشی از دستاوردهای پژوهشی برسند. این 5 امتیاز در بیشتر مواقع از طریق مقالات اخذ می‌شود. به طور خلاصه اشاره می‌کنیم که چه مقالاتی چند امتیاز دارند:
مشهورترین مقالات، مقالات علمی پژوهشی است که در حال حاضر با نام مقاله علمی یاد می‌شوند. مجلات علمی که در پورتال نشریات وزارتین یا پورتال نشریات وزارت علوم و وزارت بهداشت تأیید شده باشند و بتوان آن‌ها را یافت.
هر مقاله در این نشریات 2.5 امتیاز دارد یعنی با دو مقاله علمی پژوهشی می‌توانید دفاع کرده و فارغ‌التحصیل شوید، البته در حال حاضر اینگونه است که پذیرش یک مقاله برای پیش دفاع کافیست. برای دفاع دکتری اکسپت دو مقاله و چاپ یک مقاله و برای فارغ‌التحصیلی پذیرش (Accept) و چاپ دو مقاله لازم است.
در مورد مجلات خارجی، فقط پایگاه‌های ISI و Scopus قابل قبول هستند. ISI Web of Science یا بدون Impact مورد قبول نیست و فقط ISI JCR از Q1 الی Q4 قابل قبول بوده و امتیاز دارند و اسکوپوس یا همان SJR که فقط Q1 و Q2 قابل قبول هستند.
مجلات ISI Q1 یا همان Q1 JCR یک مقاله 7 امتیاز دارد که بیشترین امتیاز محسوب می‌شود. در ISI Q2 یک مقاله 5 امتیاز دارد، ISI Q3 مقاله دارای 3.5 امتیاز و ISI Q4 نیز 2.5 امتیاز دارد. در واقع ISI Q4 معادل یک مقاله علمی پژوهشی است.
برای اسکوپوس، در SJR Q1 هر مقاله 3.5 امتیاز و در SJR Q2 یک مقاله 2.5 امتیاز دارد. در نظر داشته باشید که حداقل به 5 امتیاز نیاز دارید.
دانشگاه آزاد یک‌سری مجله دارد که دارای رده‌بندی عددی هستند. مجلات را از 0 تا 100 امتیاز دسته‌بندی کرده و در کنار آن A+, A, B, C, D هم گفته می‌شود. مجلات دانشگاه آزادی که به امتیازی بین 90 الی 100 دارند به A+ معروف هستند که 2.5 امتیازی هستند یعنی معادل یک مقاله علمی پژوهشی.
نشریاتی که امتیاز بین 80 الی 90 هستند رتبه A دارند. این نشریات امتیاز پژوهشی 2 دارند.
نشریاتی که امتیاز بین 65 الی 80 هستند رتبه B دارند. این نشریات امتیاز پژوهشی 1.5 دارند.
نشریاتی که امتیاز بین 40 الی 64 هستند رتبه C دارند. این نشریات امتیاز پژوهشی 1 دارند.
نشریات دارای امتیاز کمتر از 40 نیز رتبه D دارند. این نشریات امتیاز پژوهشی 0.5 دارند.
 |
| جدول امتیاز مقالات علمی |
4- امتیازدهی مصاحبه دکتری دانشگاه دولتی
یکی از گزینه‌های پر امتیاز برای مصاحبه دکتری، وجود مقاله علمی پژوهشی در رزومه شماست. مقالات علمی پژوهشی در ایران به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم شده‌اند که عبارتند از:
- بین‌المللی
- +A
- A
- B
- C
- D
روند پذیرش و چاپ مقالات در مجلات معتبر علمی پژوهشی نباید با اتلاف زمان مواجه شود چرا که برای انجام مصاحبه دکتری و یا دفاع دکتری زمان زیادی اغلب وجود ندارد. باید بازنگری‌هایی که داوران مجلات بر روی مقالات اعمال می‌کنند حداقل ممکن باشد چرا که هر ریوایز (Rewise) منجر به تعویق چاپ مقاله می‌شود.
داوران بر اساس شاخص‌هایی از پیش تعیین شده، و با توجه به آنچه از شما دستگیرشان می‌شود، اقدام به امتیازدهی به شما می‌کنند. چنانچه از حداقل امتیاز لازم برخوردار شوید در مصاحبه دکتری قبول می‌شوید.
جدول 1-1 نوع فعالیت و امتیاز مربوطه
| نوع فعالیت | حداکثر امتیاز |
|---|---|
|
مقالات علمی پژوهشی (داخلی-خارجی) مرتبط با رشته تحصیلی گواهی ثبت اختراع مورد تأیید سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزیدگی در جشنواره‌های علمی معتبر |
4 |
| مقالات علمی ترویجی مرتبط با رشته تحصیلی | 1 |
| مقالات چاپ شده در کنفرانس‌های معتبر (داخلی یا خارجی) | 2 |
| تألیف یا ترجمه کتاب یا گواهینامه‌های کوتاه مدت آموزشی معتبر مرتبط با رشته تحصیلی | 1 |
| معدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته | 1.5 |
| معدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره کارشناسی | 1.5 |
| برگزیدگان المپیادهای علمی - دانشجویی | 1 |
| مدرک زبان معتبر | 6 |
| کیفیت پایان‌نامه کارشناسی ارشد | 2 |
| جمع | 20 |
مؤسسه تدبیرساز در زمینه پذیرش و به چاپ رساندن فوری و تضمینی سه مورد اول تخصص دارد. ما در زمینه مشاوره انتخاب موضوع مقاله، مشاوره تدوین مقاله علمی پژوهشی، انتخاب ژورنال مرتبط و معتبر و نهایتاً پذیرش و چاپ مقاله علمی پژوهشی در مجلات فعالیت داریم.