تهیه یک پروژه مؤثر برای بسیاری از دانشجویان ارشد یا دکتری، طولانی و چنان دلهره‌آور است که آن‌ها بسیاری از جنبه های مهم و موثر نگارش پروژه و ارائه تز خود را فراموش می‌کنند! مثلاً، یکی از این مراحل را می‌توان مرحله ارائه یا دفاع کارشناسی ارشد دانست.
در میان کار‌های سخت تحقیق و نوشتن، دانشجویان در برخی دوره‌ها هنوز نیاز به آماده‌سازی پروژه پایانی خود به همراه یک ارائه با کیفیت بالا دارند، که به آن‌ها کمک می‌کند تا نمره عالی کسب کنند. این مقاله به شما در آماده‌سازی و ارائه چند نکته مهم برای موفق شدن در تهیه داکیومنت دکتری یا انجام پروژه ارشد کمک خواهد کرد.
در وهله نخست و پیش از هر شروعی باید دقت داشته باشید که این موارد، به انتخاب موضوع و دریافت تأییدیه، سپس انجام یک ارائه متقاعد کننده از نتایج تحقیق نیاز دارد و در این مسیر شما باید از استراتژی‌های واقعی برای طی نمودن گام‌های مذکور استفاده کنید. خیلی از افراد فقط انتخاب موضوع را در نظر می‌گیرند و اطلاعاتی از جزئیات دقیق نحوه انجام پروژه ارشد تا تز دکتری ندارند.
گام‌های انتخاب موضوع یونیک برای پروژه
هدف از ارائه پروژه ارشد و رساله دکتری را نمی‌توان در یک جمله یا در یک مفهوم کلی شرح داد. با این حال همه دانشجویان خوب می‌دانند که این دو گزینه در هر مقطع بخش سرنوشت‌ساز تحصیلات آن‌ها را در بر می‌گیرد و چه بسا در صورتیکه موضوع مناسبی انتخاب و به شیوه درست ارائه شود می‌تواند آینده تحصیلی آن‌ها را تغییر دهد. از این رو به پروژه ارشد یا دکتری مثل یک برهه تحصیلی مانند سایر دروس نگاه نکنید.
برای اینکه موضوع مورد نظرتان را انتخاب کرده و به طور حرفه‌ای نگارش را ادامه دهید باید این چند گام مهم را طی نمایید:
ایجاد یک پیش زمینه موضوعی
با یک تفکر جامع پیش بروید. سعی نکنید ایدههای خود را خیلی سریع از ذهنتان پاک کنید و یا آن‌ها را با ایدههای دیگران مقایسه کنید. ایدههای خود را پیدا کنید و ببینید چند پروژه تحقیقاتی مختلف را می‌توانید شناسایی کنید.
به خودتان این فرصت را بدهید که در این مرحله به صورت انفرادی فکر کنید و سپس به سراغ دیگر موضوعات جدید بروید. سعی کنید خلاق باشید و دنباله رو موضوعات نخ نما شده و تکراری که اکثریت به دنبال آن هستند نباشید.
مرحله انتخاب ایدهها
ایدههای خود را یادداشت کنید. این کار به شما این امکان را می‌دهد که بعدا یک ایده را مرور کنید. یا، اینکه آن‌را تغییر دهید. اگر ایدههای خود را بنویسید در ادامه می‌توانید آن‌ها را بهبود دهید تا از حالت خامی خارج شده و به یک پختگی ویژه برسند. این بررسی‌ها و تغییر ایدهها پس از بررسی مقالات به روز، موضوعاتی که روی آن‌ها تحقیق و تفحص انجام نشده است، اخبار و اطلاعات لازم است.
 |
موضوع نباید تکراری و کلی باشد.
سعی کنید بیش از حد تحت تاثیر آنچه دیگران از شما انتظار دارند (دوستان، رشته‌تان، بخش آکادمیک و غیره) قرار نگیرید. اگر موضوع پروژه یک موضوع کلیدی و مهم باشد و پروسه تحقیق در مورد آن واقعا برایتان جالب باشد نیمی از راه انتخاب موضوع و پروژه کارشناسی ارشد را رفته‌اید. این یکی از معدود راهکار‌ها در حوزه مشاوره پروژه ارشد است که می‌تواند به جد کمک کننده باشد.
نکته: با این فرض که تحقیق‌تان توجه بینالمللی را به سمت خود جلب خواهد کرد، ایده خود را شروع نکنید. به جای آن در تعیین هدف خود برای نگارش واقع گرا باشید. در غیر این صورت کمی ناوارد عمل خواهید کرد.
زمان‌بندی پروژه کارشناسی ارشد یا تز دکتری‌تان را در نظر بگیرید.
اگر یکسال یا شش ماه وقت دارید در حد همین زمان برنامه‌ریزی کنید. سعی کنید یک پیش نویس از یک جدول زمانی برای پروژه یا تز خود ترتیب دهید تا دقیقا بدانید که در چه زمانی و در چه مرحله‌ای باید چه کاری را انجام دهید. در مراحل بعدی ما برای نحوه نگارش این جدول زمانی به شما کمک خواهیم کرد.
همچنین، یک شروع و زمان اتمام برای هر کدام قرار دهید. جدول زمانی خود را در یک مکان مشخص (بالای صفحه نمایشگر کامپیوتر خود قرار دهید) به طوری که مدام به یاد داشته باشید که چه کار می‌کنید. زمان خود را با تاریخ‌های جدید به روز کنید.
مشاوره تدوین پروژه ارشد
با فرض اینکه شش فاز اصلی وجود دارد که در طول تدوین پروژه کارشناسی ارشد خود باید آن را در نظر بگیرید، احتمالا مهم‌ترین و وقت گیر‌ترین مورد در طول مرحله چهارم - مرحله نوشتن است. این زمانی است که شما واقعا باید به خوبی فکر کنید. توانایی کار کردن برای نوشتن در اندازه‌های بزرگ زمانی بدون یک وقفه داشته باشید.
- مرحله ۱ - تفکر درباره موضوع
- مرحله ۲ - آماده‌سازی پیشنهاد
- مرحله ۳ - اجرای پژوهش
- مرحله ۴ - نوشتن مقاله تحقیقاتی
- مرحله 5 - بازبینی
آماده کردن پروپوزال
با فرض اینکه شما موضوع خوبی را انتخاب کرده‌اید . آن دسته از دانشجویانی که تمایل به انتخاب یک موضوع بزرگ و یا جالب توجه در سطح بینالمللی را دارند اغلب آن‌هایی هستند که تلاش کرده‌اند از "مرحله اول" عبور کنند تا هرچه سریعتر به مرحله دوم برسند و پروپوزال خود را آماده کنند. این یک بررسی نهایی است. برای نگارش پروپزال اول این سوالات را از خود بپرسید:
- آیا من درک روشنی از مراحلی که در اجرای تحقیقات خود از آن استفاده خواهم کرد، دارم؟
- احساس می‌کنم توانایی رسیدن به هر یک از مراحل لازم برای تکمیل کردن پایان نامه ام را دارم.
- می‌دانم که انگیزه لازم برای عبور از تمام مراحل را دارم.
بسیار خوب، شما آماده هستید که پروپوزال‌تان را بنویسید. در اینجا ایده‌هایی برای کمک به این کار ارائه شده‌است:
پروپوزال اشخاص دیگر را مطالعه کنید. در اغلب موارد یک مانع واقعی برای پروژه این است که ما ذهنیت مشخصی از مواردی که پروپوزال یک پژوهش باید در محتوای خود داشته باشد، نداریم.
مثلا باید ببینیم که این پروپوزال چگونه سازماندهی شده‌است؟ عناوین مورد استفاده چه هستند؟ آیا پروپوزال دیگری شفاف‌تر به نظر میرسد؟ آیا اینکه نویسنده اشراف کامل به موضوع دارد، بدیهی است؟ اگر نمی‌توانید به راحتی یکی دو پیشنهاد را پیدا کنید، از مشاور خود بخواهید تا برخی از آن‌ها را بررسی کند.
دقت کنید که پروپوزال شما یک بررسی جامع از مطالب مورد نظر داشته باشد. این ایده، در ابتدا، ممکن است منطقی به نظر برسد. مشاوره پروژه ارشد بابت منطق پشت این تحقیق شامل یک بحث با دو آنالیز است:
- ۱) این تحقیق مورد نیاز است،
- ۲) روششناسی که انتخاب کرده‌اید باید مناسب‌ترین روش برای مطرح کردن سوالی باشد که پرسیده می‌شود.
علاوه بر این، زمانی که مقاله نهایی را می‌‌نویسید، به مرور به آن مطالب جدید را اضافه می‌کنید. پس برای پروژه زمان بیشتری باید خرج کنید.
به هر حال یک پروپوزال خوب چیست؟ یک پروپوزال برای یک پروژه خوب باید شامل سه بخش باشد. این پروپوزال باید با شرح مشکل / سابقه اطلاعات (معمولا فصل اول) شروع شود، سپس به مرور کلی (فصل ۲) ادامه داده و با تعریف روششناسی تحقیق در بخش نتیجه‌‌گیری پایان یابد (فصل ۳).
اغلب اهداف ما در پروپوزال‌ها متفاوت از واقعیت می‌شوند و سپس باید تغییرات ویرایشی مناسبی برای انتقال آن از پروپوزال به مقاله ایجاد کنیم تا به یک کلیت مهم دست یابیم.
نوشتن پروژه یا تز دکتری
این بخش یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروژه است. در اینجا باید فرض کنیم که شما ایده خوبی برای تحقیق مطرح کرده‌اید، پروپوزال‌تان تایید شده، داده‌ها را جمع‌آوری شده، تجزیه و تحلیل‌های لازم را انجام داده و اکنون مشغول پروژه هستید. اگر اولین مرحله را انجام داده‌اید، این قسمت نباید زیاد سخت باشد.
استفاده از منابع اطلاعاتی و برداشت‌های شخصی کلیت نگارش پایان نامه است. موضوعی که باید در مشاوره پروژه ارشد به آن اشاره کنید این است که نگاه انتقادی که در مرحله قبلی یعنی ارائه پروپوزال صورت می‌گیرد در این مرحله به آن پاسخ داده شده و سوالات مطرح شده به یک پاسخ کلی می‌رسند. ارائه این راهکار‌ها در قالب یک پژوهش چندان دشوار نیست و به یک چارچوب ذهنی آماده نیاز دارد.
دو یا سه مقاله خوب سازماندهی شده را بررسی کنید و طبق آن‌ها محتوای پروژه خود را ارائه دهید. استفاده از سرصفحه، سبک کلی، نوع قلم و غیره به شما کمک خواهد کرد. از آن‌ها به عنوان یک مدل برای آماده‌سازی مقاله خود استفاده کنید. به این ترتیب، در ابتدای نوشته خود ایده‌ای به دست خواهید آورد که مقاله تکمیل‌شده‌تان به چه شکل خواهد بود.
مراحل دفاع
یکی از ویژه‌ترین بخش‌های مشاوره پروژه کارشناسی ارشد همین مرحله است. ایدههای زیر باید به شما کمک کنند جلسه را به طور حساب شده و کامل مدیریت می‌کنید.
- سعی کنید قبل از جلسه دفاع در یک یا چند جلسه دفاع دیگر دانشجویان شرکت کنید. و ببینید کدام دانشجویان از تحقیقات خود دفاع می‌کنند و در این جلسه چه چیزی را مطرح کرده و چگونه با تسلط کار می کنند. اگر این مورد برای شما امکان‌پذیر نیست، سعی کنید با مشاور خود برای مراحل دفاع از پایان مشورت کنید.
- در مرحله دفاع پروژه دانشجویی دیگر، بهتر است که بر روی تعاملات افراد جلسه تمرکز کنید. آیا حضار آرام به نظر می‌رسند؟ دانشجویی که در حال دفاع است برای حفظ آرامش از چه استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند؟ دانشجو چگونه با هیات‌علمی تعامل دارد؟ آیا به نظر میرسد که وی قادر به پاسخ دادن به سوالات باشد؟ چه چیزی باعث می‌شود وضعیت بهتر به نظر برسد؟ از چه چیزهایی اجتناب می‌کند؟ شما می‌توانید چیزهای زیادی را از نشستن در چنین جلسه‌ای یاد بگیرید.
- فرصت‌هایی برای بحث درباره پایان نامه خود با دوستان و همکاران‌تان پیدا کنید. با دقت به سوالات آن‌ها گوش دهید. ببینید آیا می‌توانید تحقیق خود را به شکلی واضح و منسجم ارائه کنید. آیا جنبه‌هایی از تحقیق‌تان وجود دارند که به طور خاص گیج‌کننده بوده و به توضیح بیشتری نیاز دارند؟ آیا چیزهایی وجود دارند که فراموش کردید بگویید؟ آیا می‌توانید ترتیب اطلاعات ارائه‌شده را تغییر دهید و آن را واضح‌تر کنید؟
مشاوره تدوین پروژه کارشناسی ارشد در مرحله دفاع
در دفاع از خود حالت تدافعی نداشته باشید (این به نظر کمی گیج‌کننده است؟). گفتنش آسان است اما گاهی به سختی می‌توان آن را انجام داد. شما مقدار قابل توجهی از وقت را صرف تحقیق خود کرده‌اید و تمایل زیادی برای دفاع از هر کاری که انجام داده‌اید، وجود دارد.
با این حال، اعضای هیئت مدیره و داوران یک دیدگاه جدید به همراه دارند و ممکن است دارای افکار جدیدی باشند. ساده‌‌ترین راه برای برخورد با دیدگاه‌های آنان این است که چیزی مثل "بابت ایده‌تان از شما تشکر می‌کنم" را بیان کنید. با این کار شما موفق به ایجاد یک وضعیت بالقوه شدید و از خودتان و یا اعضای داوران به صورت تدافعی استقبال نکرده‌اید.
به علاوه، هیچ قطعیتی مبنی بر کامل بودن ارائه شما وجود ندارد. پس سعی کنید در این زمان از نظر سیاسی هوشیار باشید. فراموش نکنید که هدف نهایی شما این است که دوره کارشناسی ارشد را به طور موفقیت‌آمیز تکمیل کنید.
یک نوار ضبط برای جلسه دفاع یک دانشجوی دیگر در نظر بگیرید. با استفاده از یک ضبط‌صوت کوچک، تمام ارائه خود را ثبت کرده و سوالات و نظرات اعضای کمیته را نیز ثبت کنید. این کار به دو روش به شما کمک می‌کند. اول، اسنادی برای کمک به ایجاد تغییرات و اصلاحات پیشنهادی در پروژه خود دارید.
دوم اینکه، یک رکورد دائم از سخنرانی خود در مورد این مطالعه در اختیار خواهید داشت. با نگه داشتن جداول و نوار در کنار هم، شما می‌توانید برای مرور تحقیقات خود یک منبع کامل داشته باشید (نوار و تکه‌های کاغذ را قبل از ارائه همراه خود بیاورید و سخنرانی خود را هم ضبط کنید.)
نکته نهایی مشاوره تدوین پروژه
به جز موارد ذکر شده باید یک مقاله آماده کنید که نتایج تحقیقات‌تان را به واسطه آن با دیگران به اشتراک بگذارید. درست بعد از دفاع زمانی است که بهترین حالت را برای ارائه فکر و نظر خود روی کاغذ دارید. اگر این کار را به زمانی بعد موکول کنید، احتمالا هرگز به سراغ انجامش نخواهید رفت. این به شما کمک می‌کند تا در آینده موضوعی را در اختیار داشته و برای درج در رزومه خود از آن بهترین استفاده ممکن را ببرید.
