یکی از عناوین مهمی که لازم است به درستی در طرح پژوهشی اعم از پروژه، پایاننامه و رساله بدان پرداخته شود، اهمیت و ضرورت پژوهش است. در اهمیت پژوهش لازم است مشخص نمایید که پژوهش حاضر در چه زمینهای، برای چه کسانی و تا چه درجهای میتواند اهمیت داشته باشد.
برای تدوین اهمیت پژوهش، باید با مراجعه به منابع مختلف علمی، نکتهها و شواهدی که حامی اهمیت پژوهش شماست، گردآوری و ثبت شوند و به علاوه لازم است که ابعاد اهمیت پژوهش خود را از لحاظ نظری و علمی بر شمارید. در این راستا، از منابع اصلی و مهمی که مربوط به زمینه علمی مورد مطالعه شماست، به دقت بهرهجویید و با خلاقیت به ازای اهمیت و پژوهش خویش بپردازید. ضمن آنکه میتوانید از منطق و نوشتههای دیگر پژوهشگران برای نگارش این قسمت استفاده نمایید، سعی نماید این بخش را به صورتی نو و بدیع ارائه دهید.
اهمیت پژوهش باید از بعد تأثیری که مشکل بر شرایط موجود داشته و انحراف از شرایط متعادل تشریح شود. همچنین باید بتواند از صرف هزینه و وقت برای انجام پژوهش دفاع نماید.
در پژوهشهای کمی و در برخی از پژوهشهای کیفی، آمار و ارقام مربوط با موضوع پژوهش، نقش به سزایی در تبیین اهمیت پژوهش دارد. آمارها به سهولت درک شده و زمینه قضاوت خواننده را فراهم میسازد.
گاهی، ابعاد دیگری موجب افزایش اهمیت موضوع پژوهشی میشود، از جمله این نکته که موضوع یا یافتههای پژوهش چه بخشی از جامعه را تحت تأثیر قرار میدهد.
برخی از اوقات شاهد انجام پژوهشهایی هستیم که گستره زیادی را شامل نمیشوند، ولی از اهمیت و جنبه حیاتی زیای برخوردار هستند. برای قانع نمودن تصمیم گیران و مسئولین در این خصوص نیز ارائه و آمار و ارقام ضروری خواهند بود.
بین اهمیت پژوهش و ضرورت پژوهش تفاوت وجود دارد. اهمیت با تکیه بر آمار گستره تأثیر مسئله و شدت آن تبیین میشود، در حالی که ضرورت پژوهش از طریق تحلیل فوریت زمانی و مکانی پژوهشی تبیین میشود، گاهی ممکن است با وجود آنکه انجام پژوهشی مهم باشد، ولی انجام آن در زمان و مکانهای خاصی ضرورت نداشته باشد.
در تدوین بخش اهمیت و ضرورت انجام تحقیق بهتر است موارد اهمیت موضوع تحقیق را بصورت تیتروار بیان کرده و بخصوص در مورد مطالعه موردی تحقیق و ضرورت انجام تحقیق در مورد مطالعه بحث شود و چنانچه مورد مطالعه از خلا تحقیقاتی رنج می برد آن خلاها و زیانها بیان شود و چنانچه قبلا موضوع تحقیق برای مطالعه موردی مشابهی (شرکت مشابه، کشور مشابه، صنعت مشابه و ...) انجام شده و نتایج مثبت و قابل توجهی اخذ شده است به آن نتایج مثبت اشاره گردد.
در کل، به نوعی می توان بخش ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق را طرح توجیهی هر تحقیق دانست و محقق باید این هنر و توانایی را داشته باشد که با مطالبی که در این بخش بیان می کند، کارفرما، سرمایه گذار، استاد راهنما، ناظر و هر شخص حقیقی و حقوقی دیگر تاثیرگذار بر تصویب موضوع تحقیق را تحت تاثیر قرار دهد و قانع کند که فاصله معنی دار بین شرایط عدم انجام تحقیق و انجام تحقیق وجود دارد.
در واقع توجیه دلایل انجام پژوهش و کمکی که انجام تحقیق به رفع خلاءها و مشکلات حاضر میکند، در بخش ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق آورده میشود. ترسیم وضعیت و موقعیت جاری (شرایط فعلی، زمانیکه تحقیق انجام نشده است) و موقعیت جامعه آماری زمانیکه تحقیق انجام شده و نتایج به اجرا گذاشته می شوند، میتواند قصد و هدف بخش ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق را بهتر آشکار کند. خلاءها و چالشهایی که جامعه آماری در صورت عدم انجام تحقیق با آنها روبروست و مشکلاتی که بعدا ایجاد خواهند شد و نتایج و پیامدهای مثبتی که انجام تحقیق در حل مشکلات فعلی و آتی دارد،
مهمترین مطالب بند ضرورت و اهمیت انجام پژوهش در پروپزال را تشکیل میدهد.