نکات اساسی انتخاب موضوع پژوهش

مرحله آغازین طراحی پژوهش

برای یافتن موضوع، انتخاب عنوان مناسب و انجام پژوهش روش ساده‌ای وجود ندارد ولی توجه و تأمل به موارد زیر می‌تواند این مسیر را تسهیل نماید:

وجود یک مشکل احساس شده و یا استناد یا تجارب: اینکه تصمیم دارید در آینده در چه زمینه یا حوزه هایی به کار بپردازید، از محورهایی است که باید در این مرحله مورد توجه قرار گیرد، به عنوان مثال اگر قصد دارید به عضویت هیئت علمی موسسه یا دانشگاه خاصی درآیید باید اولویت و  اول نیازهای ضروری علمی آن واحد، در انتخاب موضوع پژوهش برای شما حائز اهمیت باشد.

تأمل در محتوای نشریات تخصصی و متون علمی:

نیاز‌های دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی: در بسیاری از موارد وزارتخانه‌ها، سازمان‌‍‌ها و نهاد‌های مختلف اقدام به ارائه فهرستی از عناوین پژوهشی مورد نیاز خود می‌کنند که می‌تواند به انتخاب موضوع کمک نماید.

الهام از اندیشه اندیشمندان و صاحب‌نظران:

دسترسی به اطلاعات: شروع کار پژوهشی بدون اطمینان از وجود داده‌های دقیق، کاری عبث و بیهوده خواهد بود، این نکته به ویژه در زمانی که کار پژوهشی شما به عنوان پایان نامه باشد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

مرور بخش پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی در پایان‌نامه و رساله‌ها: در تدوین پایان‌نامه‌ها و رساله های پژوهشی، پژوهشگران موظف هستند پیشنهادهایی را برای پژوهش‌های آتی مطرح سارند. بالحاظ نمودن سایر محدودیت‌ها شاید بهترین نقطه شروع برای انتخاب عنوان، مراجعه به این بخش از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها است.

مزیت رقابتی پژوهشگر:  به عنوان آخرین نکته، توجه به توان و زمینه علائق قبلی دانشجو، نقش مفیدی در انتخاب موضوعات بدیع و کار پژوهشی قوی فراهم می‌سازد. سابقه فعالیت و آشنایی پژوهشگر به یک حوزه دانشی مشخص، مشارکت در طرح‌های پژوهشی در یک زمینه خاص، دسترسی به منابع اطلاعاتی، سابقه تحصیلی در رشته ویژه برخورداری از حمایت‌های مالی و معنوی سازمانی و... می‌تواند به عنوان یک وضعیت رقابتی برای شما در مقایسه با سایر دانشجویان در انتخاب و اجرای طرح پژوهشی ایفای نقش نماید.

معیار‌های نهایی نمودن موضوع پژوهش:

پس از بررسی دقیق متون مربوط می‌تواند با توجه به معیارهای زیر، موضوع پژوهش خود را تدوین نماید:

1. اولویت موضوع

2. کاربرد داشتن

3. اجتناب از دوباره‌کاری

4. نو بودن موضوع

5. قابلیت اجرا

6. معقول بودن

7. آشنایی علمی پژوهشگر با موضوع مورد پژوهش

8. علاقه‌مندی پژوهشگر

9. بررسی منابع و متون مورد مطالعه

10. در دسترس بودن اطلاعات‌ها

11. حمایت‌سازمان‌ها و نهادها از انجام طرح‌های پژوهشی

12. توجه به مزیت رقابتی و موقعیت خودتان

ویژگی‌های یک عنوان پژوهشی مطلوب

• کوتاه، رسا و ساده باشد

• مشخص کننده مفهوم کلی محتوای پژوهش و متناسب با موضوع باشد

• عقیده و نظریه ثابت و قاطعی را اعلام نکند

• جدید بوده و تکراری نباشد

• ملاحظات اخلاقی در تدوین آن رعابت شده باشد

• بیش از دو مفهوم کلیدی را در بر نداشته باشد

• کلی نبوده و قلمرو محدودی پوشش دهد

• دربرگیرنده واژه‌ها و عبارت اختصاری نباشد

• حتی المقدور واژه‌های انگلیسی  نداشته باشد

• دربرگیرنده واژه‌ها و عبارتی که بار ارزشی دارند، نباشد

• عاری از پیش داوری و جهت‌گیری باشد

• از نظر مدت زمان لازم برای اجرا ، منطقی باشد.

• برای سازمان و پژوهشگر انجام پژوهش به صرفه و صلاح باشد

• از نظر جمله بندی و رعایت دستور زبان و قواعد نگارش فارسی، مشکلی نداشته باشند.

منبع: (جمال الدین طبیبی و همکاران، تدوین پایان‌نامه،رساله،طرح پژوهشی و مقاله علمی، 1398)