معرفی رشته باستان شناسی و گرایش‌های آن

معرفی رشته باستان شناسی و گرایش‌های باستان شناسی

 

رشته باستان شناسی یکی از رشته های کاربردی و جذاب است که میان رشته ای محسوب می شود. باستان شناسی را می توان رشته ای در بر گیرنده رشته های هنر و تاریخ دانست. باستان شناسان، هنرمندانی هستند که  تاریخ را از آثار بجا مانده دوره های مختلف تاریخی استخراج و کشف می کنند و با شواهد کاملا واقعی، مسیر تاریخی دوره های مختلف را مشخص می کنند. دانشجویان در مقاطع عالی تحصیلی باستان شناسی، با ظرافت کامل، سکه ها، اسکلت ها، کوزه ها، سنگ نوشته ها و لوح نوشته را از دل خاک و کوه بیرون می کشند و روزها و هفته ها و شاید ماه ها وقت صرف استخراج سالم باقیمانده اشیاء تاریخی می کنند تا حقایق تاریخی را ثبت و ضبط کنند. باستان شناسان در دوره های مختلف تاریخی یعنی دوران پیش از تاریخ (دوره های پارینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی)، دوره تاریخی و دوره تاریخ اسلامی به تحصیل می پردازند. در ایران، رشته باستان شناسی یکی از قدیمی ترن رشته های آکادمیک هست.

با توجه به قدمت تاریخی زیاد بسیاری از شهرها و مناطق در ایران، این رشته رونق زیاد و جای زیادی برای کار دارد. متاسفانه در دوران پیش از انقلاب و سالها پس از انقلاب نیز، باستان شناسان خارجی در ایران فعالیت داشتند و بسیاری از اشیای تاریخی را کشف نمودند و خیلی از این اشیاء تاریخی ارزشمند که شناسنامه کشور محسوب می شوند را به کشور مطبوع خود بردند و در موزه های خارجی به نمایش عموم گذاشتند و از این طریق، علاوه بر خارج نمودن اشیای مربوط به کشورمان، درآمد زیادی از نمایشگاه ها و موزه های مربوط به این اشیا نصیب کشورشان نمودند. تا جایی که تا همین امروز نیز بسیاری از آثار ارزشمند تخت جمشید، تپه های باستانی سیلک و دیگر مناطق باستانی، در موزه های لوکس خارجی هستند و دست ما از یادگار های اجدادمان کوتاه است. این موضوع، اهمیت بالای رشته باستان شناسی و پرورش باستان شناسان زبده بومی در کشورمان را دوچندان می کند. استقلال کشور در باستان شناسی از ضروریات استقلال سیاسی و فرهنگی است.

اصلی ترین گرایش های باستان شناسی در مقاطع عالی تحصیلی عبارتند از :

رشنه باستان شناسی گرایش باستان شناسی عمومی،

رشنه باستان شناسی گرایش باستان شناسی پیش از تاریخ ایران،

رشنه باستان شناسی گرایش تمدن و فرهنگ اسلامی ایرانی،

رشنه باستان شناسی گرایش دوران تاریخی ایران.

در جدول زیر مشخصات برخی از مجلات معتبر جهانی (isi jcr)  در رشته باستان شناسی آورده شده است :

 

Full Journal Title	Total Cites	Journal Impact Factor	Eigenfactor Score
VEGETATION HISTORY AND ARCHAEOBOTANY	2,038	2.482	0.002310
AUSTRALIAN ARCHAEOLOGY	473	2.188	0.000590
JOURNAL OF ANTHROPOLOGICAL ARCHAEOLOGY	2,139	1.939	0.002510
GEOARCHAEOLOGY-AN INTERNATIONAL JOURNAL	1,100	1.882	0.001080
JOURNAL OF SOCIAL ARCHAEOLOGY	341	1.323	0.000440
ENVIRONMENTAL ARCHAEOLOGY	481	1.317	0.001060
ARCHAEOLOGY IN OCEANIA	564	1.286	0.000440

 

همچنین در جدول زیر مشخصات تعدادی از مشهورترین مجلات باستان شناسی ارائه شده است :

 

نام مجله	وابسته به
پژوهه باستان سنجی	دانشگاه هنر اسلامی تبریز
باستان پژوهی	جهاد دانشگاهی دانشکده ادبیات و علوم انسانی
پژوهشهای باستان شناسی و مطالعات میان رشته ای	مشترک جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران و موزه ملی ایران
پژوهش های باستان شناسی ایران	دانشگاه بوعلی سینای همدان
مطالعات باستان شناسی پارسه	پژوهشگاه ميراث فرهنگی و گردشگری
باستان شناسی ایران	دانشگاه بوعلی سینا
مطالعات باستان شناسی	دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
پیام باستان شناس	دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

برخی از حوزه‌ها و کلمات کلیدی و سرتیترهای پژوهشی در رشته باستان شناسی عمومی عبارتند از :