تفاوت مجلات علمی

تفاوت مجلات علمی گریددار با مجلات علمی پژوهشی، علمی ترویجی و علمی تخصصی در چیست؟

اگر شما هم از پژوهشگران، دانشجویان تحصیلات تکمیلی یا اساتید دانشگاهی باشید، حتماً با عبارات «مجله علمی پژوهشی»، «علمی ترویجی» و «علمی تخصصی» مواجه شده‌اید.

اما در سال‌های اخیر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با ابلاغ بخشنامه‌ای، این اصطلاحات را به «مجلات علمی گریددار» تغییر داده است. در این مقاله تفاوت این مجلات و دلایل این تغییر را به زبان ساده بررسی می‌کنیم.

چرا عنوان مجلات علمی تغییر کرده است؟

مطابق بخشنامه شماره ۱۸۴۳۵//ص/۹۹ مورخ ۱۳۹۹/۰۵/۰۷ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، و بر اساس آیین‌نامه شماره ۲۵۶۸۵ مورخ ۹۸/۲/۹ وزارت علوم، تمامی مجلات تحت پوشش این آیین‌نامه از تاریخ ۱۳۹۸/۲/۲ به بعد، صرفاً با عنوان "نشریه علمی" شناخته می‌شوند.

بر اساس نامه شماره ۲۰۹۶۹۹ مورخ ۱۳۹۸/۸/۱۹ دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی، دیگر از عبارات «علمی پژوهشی»، «علمی ترویجی» و «علمی تخصصی» در رتبه‌بندی رسمی استفاده نمی‌شود و این دسته‌بندی‌ها حذف شده‌اند.

مجلات علمی گریددار چه نشریاتی هستند و چه گریدهایی دارند؟

در سامانه ارزیابی نشریات علمی وزارت علوم، نشریات علمی دارای رتبه (گرید) می‌شوند. این گریدها عبارتند از:

• گرید الف (A)
  معادل مجلات علمی پژوهشی سطح بالا

• گرید ب (B)
  معادل سایر مجلات علمی پژوهشی

• گرید ج (C)
  معادل مجلات علمی ترویجی

• گرید د (D)
  معادل مجلات علمی تخصصی و کاربردی

بنابراین اگر مجله‌ای دارای گرید الف یا ب باشد، ارزش و اعتبار آن همانند مجلات علمی پژوهشی سابق خواهد بود.

آیا هنوز می‌توان از عبارات علمی پژوهشی و ترویجی استفاده کرد؟

طبق بخشنامه مذکور، در صورتی که نوع مقاله (مثلاً پژوهشی یا ترویجی) در صفحه نخست مقاله یا در نامه پذیرش درج شده باشد، آن مقاله همچنان می‌تواند دارای اعتبار معادل مقاله علمی پژوهشی باشد حتی اگر در مجله‌ای چاپ شده باشد که قبلاً به عنوان علمی ترویجی شناخته می‌شد.

این موضوع با تشخیص هیئت تحریریه و سردبیر مجله انجام می‌پذیرد و درج نوع مقاله در صفحه اول مقاله یا نامه پذیرش الزامی است.

چرا این تغییر اعمال شد؟

وزارت علوم در راستای یکپارچه‌سازی، شفاف‌سازی و ارتقای اعتبار علمی نشریات، اقدام به حذف دسته‌بندی‌های قبلی کرد. در شیوه جدید، تاکید بر نوع مقاله (پژوهشی، ترویجی، مروری و...) و رتبه علمی مجله بر اساس گریدهای الف تا د است.

البته برخی از نشریات، گرید الف+ (A+)  دارند و بالاترین گرید نشریات وزارت علومی، گرید بین المللی است که به نشریاتی که علمی (با یکی از گریدهای الف تا د) باشند و موفق شده باشند یکی از ایندکس های معتبر بین المللی (ISI, SCOPUS, PUBMED) را دریافت کنند، گرید بین المللی داده می شود.

جمع‌بندی تفاوت‌ها

با تغییر سیاست‌های وزارت علوم، دیگر تمرکز اصلی روی عنوان مجله (پژوهشی یا ترویجی بودن آن) نیست، بلکه باید به گرید مجله و نوع مقاله چاپ‌شده دقت شود. بنابراین پژوهشگران برای اعتباردهی به مقاله خود، باید هم به گرید نشریه و هم به نوع مقاله درج‌شده توجه کنند.

در زیرتصویر بخشنامه رسمی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی به شماره ۱۸۴۳۵//ص/۹۹، مورخ ۷ مرداد ۱۳۹۹ ارائه شده است.