همپوشانی یا سرقت ادبی به معنای استفاده از ایده‌ها، جملات، پاراگراف‌ها یا بخش‌های بزرگتری از یک منبع بدون ارجاع‌دهی صحیح است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نویسنده مطالب دیگران را به گونه‌ای ارائه دهد که به نظر برسد این مطالب اصیل و نوشته خود او هستند، در حالی که چنین نیست.
برخلاف تصور عموم، همپوشانی تنها به کپی مستقیم محدود نمی‌شود و می‌تواند به شکل‌های زیر نیز رخ دهد:

1. کپی مستقیم: استفاده از جملات یا پاراگراف‌های کامل از منبع دیگر بدون تغییر و بدون ارجاع.
2. بازنویسی بدون ارجاع: تغییر جملات و ساختار جمله‌ها از منبع دیگر بدون ذکر منبع اصلی.
3. استفاده از ایده‌ها بدون ذکر منبع: بهره‌گیری از ایده‌ها یا مفاهیم اصلی منبع دیگر بدون ارجاع‌دهی.
4. خودهمپوشانی (Self-Plagiarism): استفاده مجدد از مطالب و آثار پیشین خود بدون اشاره به اینکه قبلاً منتشر شده‌اند.

چگونه از همپوشانی جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از همپوشانی، رعایت موارد زیر ضروری است:

• ارجاع‌دهی دقیق: همیشه منابع مورد استفاده را به درستی ذکر کنید.
• نقل‌قول مستقیم: در صورت استفاده از جملات عیناً، از علائم نقل‌قول و ارجاع دقیق بهره ببرید.
• بازنویسی اصولی: حتی هنگام بازنویسی مطالب، منبع اصلی را ذکر کنید.
• استفاده از ابزارهای تشخیص همپوشانی: ابزارهایی مانند iThenticate و Turnitin می‌توانند به شناسایی و کاهش میزان همپوشانی کمک کنند.

ابزارهای تشخیص مشابهت متن

ابزارهای پیشرفته‌ای وجود دارند که می‌توانند درصد مشابهت متن شما با منابع دیگر را بررسی کنند. برخی از محبوب‌ترین این ابزارها عبارت‌اند از:

• iThenticate: یکی از ابزارهای مورد استفاده توسط مجلات علمی و دانشگاه‌ها.
• Turnitin: ابزاری جامع برای بررسی سرقت ادبی در محیط‌های دانشگاهی.
• Copyleaks: ابزاری برای شناسایی همپوشانی که پیشنهادات بهبود متن را نیز ارائه می‌دهد.
• Grammarly: علاوه بر اصلاح گرامر، قابلیت بررسی مشابهت متنی نیز دارد.
• سامانه سمیم نور: برای متون فارسی بسیار کاربردی است.

حد استاندارد همپوشانی در مجلات علمی

محدوده مجاز همپوشانی معمولاً بین 10 تا 30 درصد است و بسته به سیاست هر مجله یا دانشگاه متفاوت است. برای کاهش درصد همپوشانی می‌توانید:

1. پارافریز: مطالب را با زبان و بیان خود بازنویسی کنید.
2. ارجاع‌دهی دقیق: تمام منابع مورد استفاده را به درستی ذکر کنید.
3. استفاده از نقل‌قول مستقیم: در صورت لزوم از علائم نقل‌قول استفاده کنید.
4. ویرایش و بازبینی نهایی: متن خود را پس از بررسی دقیق، ویرایش و بازنویسی کنید.