پژوهش چیست؟
واژه پژوهش از نظر لغوی به معنای بررسی، مطالعه و به حقیقت امری رسیدگی کردن است. در اغلب مباحث علمی مفهوم پژوهش، برای اشاره به شیوه علمی دستیابی به یک واقعیت به کار می‌رود. پژوهش را می‌توان مجموعه فعالیت‌های دستیابی به یک واقعیت به کار می‌رود. پژوهش را می‌توان مجموعه فعالیت‌های جهت‌داری دانست که پژوهشگر با استفاده از آنها به واقعیت پی‌می‌برد و روش‌های پژوهش ابزار‌های دستیابی این واقعیت هستند.
بر اساس تعریفی دیگر، پژوهش عبارت است از یک عمل منظم که در نتیجه آن پاسخ‌هایی برای سوال‌های مورد نظر و مطرح شده در موضوع پژوهش به دست می‌دهد (نادری،34) سکاران پژوهش را چنین تعریف می‌کند: پژوهش را می‌توان تلاش منظم و سازمان یافته‌ایی برای بررسی مسئله‌ای خاص که به یک راه حل نیاز دارد، توصیف کرد و شامل گام‌هایی است که طراحی و پیگیری می‌شوند تا پاسخ‌هایی برای مسئله مورد نظر به دست آید.
به بیان دیگر پژوهش عبارت است هر‌گونه فعالیت بدیع در چهارچوب جستجو، کنکاش یا بررسی دقیق علمی که به صورت نظام یافته، با هدف کشف ارزیابی و کاربرد واقعیت (از جمله اطلاعات) و روش‌ها و قوانین طبیعی نوین و دستیابی به دانش و شناخت علمی نوین یا فرآورده‌ها یا فرآیند‌ها نظام‌ها یا موقعیت‌های جدید یا بهبود یافته صورت می‌پذیرد.
روی هم رفته، پژوهش به هر گونه فعالیت نظام یافته و خلاق در راستای گسترش مرز‌های دانش و حل مشکلات اقتصادی علمی، فنی، اجتماعی و فرهنگی جامعه و نو آوری در روش‌ها و فنون دستگاه‌ها و محصولات و یا اصلاح و بهبود آنها گفته می‌شود (مهدوی به نقل از منابع مختلف 74-73).
پژوهش‌های علمی چیست؟
هر گونه کار نظام یافته و خلاق را که به منظور افزایش ذخیره دانش علمی و کاربردی عملی آن انجام گیرد می‌توان تحت عنوان پژوهش‌های علمی تعریف کرد، این یک تعریف عام است و برای اینکه به طور دقیق‌تر با مفهوم علوم طبیعی و ویژگی‌های علوم اجتماعی انسانی انطباق داشته باشد، دو تعریف تکمیلی زیر ارائه می‌شود
پژوهش‌های علمی در علوم طبیعی، مهندسی و فن‌آوری ، علوم پزشکی و کشاورزی را می‌توان چنین تعریف کرد: هر گونه کار خلاق و نظام یافته به منظور تعیین ماهیت پدیده‌های طبیعی در ارتباط بین آنها در مورد قوانین طبیعت و کمک به کاربرد علمی آگاهی از قوانین پژوهش‌های علمی در علوم اجتماعی را می‌توان چنین تعریف کرد:
هر گونه کار نظام‌یافته و خلاق به منظور افزایش و بهبود شناخت بشر، فرهنگ و جامعه و استفاده از چنین دانشی برای حل مشکلات بشری و اجتماعی. در استفاده از روش علمی برای پیش‌بینی وقوع پدیدها در جهان پیش‌فرض آن است که این پدیدها اتفاقی، دمدمی و بی نظم بوده و قابل پیش‌بینی است ، زیرا در غیر این صورت انجام پژوهش علمی غیر ممکن بود.
پژوهش علمی همان کاربرد روش علمی است، در جستجوی شرایطی است که طی آن پدیده‌خاصی رخ می‌دهد و مشخص کردن شرایط دیگری است که در آن این پدیده رخ نمی‌دهد
به عبارت دیگر، قضیه اصلی روش علمی آن است که تحت چه شرایطی یک پدیده رخ می‌دهد؛ (سرمد، بازرگان، حجازی: 21-20).
باید توجه داشت که: تمام پژوهش‌های به منظور حل مسئله انجام می‌گیرند.
در هر پژوهشی، پژوهشگر در پی کشف قوانین و اصول کلی حاکم بر روابط بین متغیر‌ها است، تا به این وسیله بتواند رویدادهای آینده را پیش‌بینی کند.
پژوهش مستلزم انجام آزمایش، مشاهده دقیق رویدادها، ثبت عینی موارد مشاهده شده و استفاده از روش‌های عینی و آماری برای تحلیل دادها و اطلاعات مشاهده شده است.
پژوهش بر اساس مشاهده و توصیف دقیق صورت می‌گیرد.
پژوهشگر باید در زمینه‌ای که پژوهش می‌کند از تجربه و تخصص کافی برخوردار باشد
پژوهشگر مستلزم شکیبایی، پشتکار و اجتناب از شتاب است
پژوهشگر باید در انجام پژوهش از هر گونه پیش داوری و سوگیری اجتناب کند (شریفی29-28).
