در این مقاله قصد داریم در مورد پایگاه‌های استنادی صحبت کنیم و از دو پایگاه استنادی شناخته شده و معتبر بین‌المللی یعنی ISI و Scopus صحبت کنیم.
به طور کلی پایگاه استنادی به سایت‌ها یا مجموعه‌هایی اطلاق می‌شود که به عنوان یک سازمان، تشکیلاتی دارند و مجلات مختلف را به عضویت دعوت می‌کنند.
در واقع هر پایگاه استنادی یکسری قوانین و پروتکل‌هایی تعریف می‌کند و طبق آن‌ها مجلاتی که حائز آن شرایط باشند را می‌پذیرند و آن مجلات عضو پایگاه می‌شوند و خدماتی دریافت می‌کنند.
این پایگاه‌ها شناخته شده هستند و همواره در حال رشد هستند لذا مجلاتی که عضو این پایگاه‌ها شوند، علاوه‌بر اینکه مقالاتشان در سایت خودشان منتشر (Publish) می‌شود در این پایگاه‌ها هم مقاله آنلاین می‌شود.
این پایگاه‌ها علاوه‌بر کمک به بهتر دیده شدن مقالات، یکسری شاخص‌ها نیز برای ارزیابی و سنجش رتبه مقاله و نشریات دارند. برای مثال مجله‌ای که در اسکوپوس عضو شود یا به اصطلاح نمایه (Index) شود، اعتبار بالایی می‌گیرد و در واقع آن مقاله‌ای که موفق شود در مجله‌ای که اسکوپوس است چاپ شود، از قدرت اسکوپوس بهره‌مند می‌شود. بنابراین مجلات تلاش می‌کنند تا هر چه بیشتر به عضویت پایگاه‌های معتبر دنیا درآیند.
این پایگاه‌ها معمولاً مقالات ژورنالی، همایشی، کنفرانسی و کتاب‌ها را در بر می‌گیرند و هر کدام برای خود یکسری شاخص تعریف می‌کنند که فرمول‌های خاصی دارد.
معمولاً پایه محاسبه این فرمول‌ها، سایتیشن (Citation) مقالات یا همان میزان رفرنس‌دهی محققان دیگر به آن مقاله است. فرمولی تعریف می‌کنند و آن را ارئه کرده تا از طریق آن، علمی بودن هر مقاله مشخص شود.
این موضوع برای محققان و نویسندگان هم وجود دارد. برای مثال شاخصی به نام H-index داریم که مخصوص پایگاه Web of Science از مجموعه‌های ISI است.
ضریبی به نام Site Score داریم که برای پایگاه استنادی اسکوپوس است. این‌ها از طریق فرمول خاص اعتبار مقاله و نشریه را سنجش کرده و عدد حاصله هر قدر بیشتر باشد آن مجله یا مقاله مهمتر و علمی‌تر است.
در ایران نیز پایگاه‌هایی مانند MagIran، SID یا جهاد دانشگاهی و در ابعاد بزرگتر در جهان اسلام پایگاه استنادی ISC را داریم که در شیراز است.
در بعد جهانی دو مورد از مهمترین پایگاه‌ها، ISI و Scopus هستند. ISI قدیمی‌ترین پایگاه استنادی است که در سال 1990 شکل گرفته است و مخفف مؤسسه اطلاعات علمی یا Institute for Scientific Information است.
این پایگاه بخش WoS هم به عنوان زیر مجموعه خود دارد که از سال 1990 مقالات و کتب را پوشش می‌دهد.
در پایگاه ISI دو بخش مهم JCR و WoS وجود دارد. در ایندکس JCR مجلات با ضریب Impact Factor از هم متمایز می‌شوند و از Q1 الی Q4 هستند.
پایگاه اسکوپوس در سال 2004 توسط انتشارات شناخته شده هلندی Elsevier تأسیس شده و مانند پایگاه ISI، کتاب‌ها، مجلات و همایش‌ها را پوشش می‌دهد و ایندکس‌های اسکوپوس به عنوان Site Score به محققان ارائه می‌شود.
مقاله‌ای در مجله منتشر (Publish) می‌شود؛ هر چه آن مجله در پایگاه‌های استنادی معتبر و بیشتری نمایه (Index) شده باشد، آن مقاله مهمتر بوده و امتیاز بیشتری در رزومه خواهد داشت.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
