گرایش حقوق بشر

معرفی رشته حقوق گرایش حقوق بشر

گرایش حقوق بشر

حقوق بشر به مجموعه‌ای از حقوق و آزادی‌های بنیادی اطلاق می‌شود که به‌طور ذاتی و فطری به همه انسان‌ها، صرف‌نظر از نژاد، مذهب، جنسیت، ملیت یا هر نوع وضعیت دیگر، تعلق دارد. این حقوق جهان‌شمول، غیرقابل تفکیک و همبسته هستند و برای حفظ کرامت انسانی ضروری هستند.

گرایش حقوق بشر در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به بررسی عمیق‌تر و تخصصی‌تر این حقوق و آزادی‌ها می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیم بنیادی حقوق بشر، اسناد و معاهدات بین‌المللی مرتبط، نظام‌های حقوقی ملی و بین‌المللی، چالش‌ها و راهکارهای پیش روی  حمایت از حقوق بشر و همچنین موضوعات تخصصی‌تر مانند حقوق زنان، حقوق کودکان، حقوق پناهندگان و حقوق بشر در اسلام آشنا می‌شوند.

اهداف:

هدف اصلی گرایش حقوق بشر، تربیت متخصصانی است که به طور عمیق و علمی با حقوق بشر آشنا بوده و  بتوانند در زمینه‌های مختلف مرتبط با این حوزه، از جمله:

فعالیت‌های حقوقی: وکالت در پرونده‌های حقوق بشری، پژوهش و تدوین متون حقوقی، مشاوره به سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی، تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی
فعالیت‌های مدنی و اجتماعی: فعالیت در سازمان‌های مردم‌نهاد حقوق بشری، کارزارهای آگاهی‌رسانی و آموزش حقوق بشر، دفاع از حقوق افراد در معرض نقض حقوق بشر
فعالیت‌های دولتی: خدمت در دستگاه‌های دولتی مرتبط با حقوق بشر، مانند وزارت امور خارجه، قوه قضائیه و نهادهای ضامن حقوق شهروندی

دروس:

برخی از دروس اصلی گرایش حقوق بشر در مقطع کارشناسی ارشد عبارتند از:

مبانی فلسفی حقوق بشر
حقوق مدنی و سیاسی
حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
حقوق بشر در اسلام
نظام بین‌المللی حقوق بشر
حقوق بشر و صلح
حقوق بشر زنان
حقوق بشر کودکان
حقوق بشر پناهندگان
حقوق بشر در ایران
حقوق بشردوستانه

دانشگاه‌ها:

گرایش حقوق بشر در حال حاضر در تعدادی از دانشگاه‌های دولتی و غیرانتفاعی ایران ارائه می‌شود. 

موضوعات جدید پیشنهادی برای نگارش مقاله و پایان نامه گرایش حقوق بشر

1. حقوق بشر در عصر هوش مصنوعی:

بررسی چالش‌ها و فرصت‌های ناشی از هوش مصنوعی برای حقوق بشر، مانند حفظ حریم خصوصی، آزادی بیان و حق برابری
تحلیل چارچوب‌های حقوقی موجود برای تنظیم استفاده از هوش مصنوعی در زمینه حقوق بشر
بررسی تجربیات کشورهای مختلف در زمینه تدوین قوانین و مقررات مربوط به هوش مصنوعی و حقوق بشر

2. حقوق بشر و تغییرات آب و هوایی:

بررسی تأثیرات تغییرات آب و هوایی بر حقوق بشر، مانند حق حیات، حق سلامت و حق دسترسی به آب آشامیدنی
تحلیل تعهدات دولت‌ها در قبال حقوق بشر در زمینه تغییرات آب و هوایی
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای مقابله با چالش‌های حقوق بشری مرتبط با تغییرات آب و هوایی

3. حقوق بشر و سلامت روان:

بررسی چالش‌های مرتبط با دسترسی به خدمات سلامت روان و تبعیض علیه افراد مبتلا به بیماری‌های روانی
تحلیل قوانین و مقررات موجود در زمینه حقوق بشر و سلامت روان
بررسی تجربیات کشورهای مختلف در زمینه ارائه خدمات سلامت روان مبتنی بر حقوق بشر

4. حقوق بشر و فناوری اطلاعات و ارتباطات:

بررسی چالش‌های مرتبط با آزادی بیان، حق حریم خصوصی و امنیت آنلاین در عصر دیجیتال
تحلیل قوانین و مقررات موجود در زمینه حقوق بشر و فناوری اطلاعات و ارتباطات
بررسی تجربیات کشورهای مختلف در زمینه تنظیم فضای مجازی و حمایت از حقوق بشر

5. حقوق بشر و گروه‌های اقلیت:

بررسی چالش‌های حقوق بشری با  which  گروه‌های اقلیت مانند اقلیت‌های قومی، مذهبی، جنسی و نژادی در سراسر جهان مواجه هستند
تحلیل قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی برای حمایت از حقوق اقلیت‌ها
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای ترویج حقوق اقلیت‌ها

6. حقوق بشر و مهاجرت:

بررسی چالش‌های حقوق بشری با  which  مهاجران و پناهندگان در سراسر جهان مواجه هستند، مانند دسترسی به خدمات اساسی، تبعیض و خشونت
تحلیل قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی مربوط به حقوق پناهندگان و مهاجران
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای حمایت از حقوق پناهندگان و مهاجران

7. حقوق بشر و تجارت:

بررسی تأثیرات فعالیت‌های تجاری بر حقوق بشر، مانند حقوق کارگران، حقوق جوامع محلی و حقوق محیط زیست
تحلیل تعهدات شرکت‌های چند ملیتی در قبال حقوق بشر
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای ترویج تجارت و سرمایه‌گذاری مسئولانه

8. حقوق بشر و زنان:

بررسی چالش‌های حقوق بشری با  which  زنان در سراسر جهان مواجه هستند، مانند تبعیض جنسیتی، خشونت علیه زنان و نابرابری جنسیتی
تحلیل قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی برای برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای ترویج حقوق زنان

9. حقوق بشر و کودکان:

بررسی چالش‌های حقوق بشری با  which  کودکان در سراسر جهان مواجه هستند، مانند فقر، سوءاستفاده و بی‌توجهی
تحلیل قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی برای حمایت از حقوق کودکان
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای حمایت از حقوق کودکان

10. حقوق بشر و عدالت کیفری:

بررسی چالش‌های مرتبط با دسترسی به دادرسی عادلانه، مجازات اعدام و شکنجه
تحلیل قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی مربوط به حقوق بشر در نظام عدالت کیفری
بررسی اقدامات انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی برای اصلاح نظام عدالت کیفری

معرفی بهترین مجلات علمی پژوهشی ایرانی گرایش حقوق بشر

انتخاب بهترین مجله برای چاپ مقاله  research   می‌تواند دشوار باشد،  especially   در  field   گسترده و متنوعی مانند حقوق بشر.  factors   بسیاری وجود دارد که باید در نظر گرفته شود، از جمله  scope   مجله،  quality   مقالات منتشر شده و  review process  .

در اینجا  list   برخی از بهترین مجلات علمی پژوهشی ایرانی در  field   حقوق بشر ارائه شده است:

1. فصلنامه مطالعات حقوق بشر

ناشر: دانشگاه شهید بهشتی
حوزه تخصصی: حقوق بشر در ایران و جهان، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر اسلامی
نمایه‌ها: ISC،  SID،  CIVILNET

2. پژوهشنامه حقوق بشر

ناشر: پژوهشگاه علوم و مطالعات سیاسی
حوزه تخصصی: حقوق بشر در ایران و جهان، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر اسلامی
نمایه‌ها: ISC،  SID،  CIVILNET

3. فصلنامه حقوق بشر اسلامی

ناشر: بنیاد صیانت از حقوق شهروندی
حوزه تخصصی: حقوق بشر اسلامی، فقه و حقوق جزا، حقوق زن و خانواده
نمایه‌ها: ISC،  SID

4.  Iranian Journal of Human Rights Studies

ناشر: دانشگاه علامه طباطبائی
حوزه تخصصی: حقوق بشر در ایران و جهان، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی
نمایه‌ها: ISC،  SID،  EBSCOhost،  ProQuest

5.  Human Rights in Iran

ناشر: دانشگاه تربیت مدرس
حوزه تخصصی: حقوق بشر در ایران، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر اسلامی
نمایه‌ها: ISC،  SID

معرفی بهترین مجلات خارجی ISI و اسکوپوس گرایش حقوق بشر

انتخاب بهترین مجله برای چاپ مقاله  research   می‌تواند دشوار باشد،  especially   در  field   گسترده و متنوعی مانند حقوق بشر.  factors   بسیاری وجود دارد که باید در نظر گرفته شود، از جمله  scope   مجله،  quality   مقالات منتشر شده و  review process  .

در اینجا  list   برخی از بهترین مجلات خارجی ISI و اسکوپوس در  field   حقوق بشر ارائه شده است:

1. Human Rights Quarterly

ناشر: دانشگاه جان هاپکینز
حوزه تخصصی: حقوق بشر در سراسر جهان، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی
شاخص‌های نمایه: ISI،  Scopus

2. Human Rights Review

ناشر: انتشارات بریل
حوزه تخصصی: حقوق بشر در سراسر جهان، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی
شاخص‌های نمایه: ISI،  Scopus

3. Human Rights Law Review

ناشر: انتشارات دانشگاه آکسفورد
حوزه تخصصی: حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی، حقوق بشر در اروپا
شاخص‌های نمایه: ISI،  Scopus

4. International Journal of Human Rights

ناشر: انتشارات تیلور و فرانسیس
حوزه تخصصی: حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی، حقوق بشر در مناطق مختلف جهان
شاخص‌های نمایه: ISI،  Scopus

5. Human Rights Research

ناشر: انتشارات ادوارد الگار
حوزه تخصصی: حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر تطبیقی، حقوق بشر در زمینه‌های خاص مانند حقوق زنان، حقوق کودکان و حقوق پناهندگان
شاخص‌های نمایه: ISI،  Scopus

مزایای گرایش حقوق بشر برای ادامه تحصیل و بازار کار

ادامه تحصیل:

گستردگی زمینه‌های مطالعاتی: گرایش حقوق بشر طیف وسیعی از موضوعات را شامل می‌شود، از جمله حقوق مدنی و سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حقوق بشر در اسلام، حقوق بین‌الملل حقوق بشر، حقوق بشر زنان، حقوق بشر کودکان و ... . این تنوع باعث می‌شود تا دانشجویان بتوانند علایق و تخصص خود را در زمینه‌های مختلف حقوق بشر دنبال کنند.
امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر: دانش‌آموختگان گرایش حقوق بشر می‌توانند در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های مختلف حقوق، از جمله حقوق بین‌الملل، حقوق عمومی، حقوق خصوصی و ... ادامه تحصیل دهند
آمادگی برای فعالیت‌های آکادمیک: تحصیل در گرایش حقوق بشر دانشجویان را برای فعالیت‌های آکادمیک مانند تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، پژوهش و تحقیق در زمینه حقوق بشر و نگارش مقاله و کتاب آماده می‌کند.

بازار کار:

نیاز روزافزون به متخصصان حقوق بشر: با توجه به اهمیت روزافزون حقوق بشر در سطح ملی و بین‌المللی، تقاضا برای متخصصان این حوزه در حال افزایش است.
تنوع فرصت‌های شغلی: فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر می‌توانند در طیف وسیعی از سازمان‌ها و نهادها دولتی و غیردولتی، از جمله وزارت امور خارجه، قوه قضائیه، سازمان‌های مردم‌نهاد حقوق بشری، نهادهای بین‌المللی و ... مشغول به کار شوند.
امکان کار در سطوح بین‌المللی: با توجه به ماهیت بین‌المللی حقوق بشر، فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و ... و همچنین در نهادهای غیردولتی بین‌المللی فعال در زمینه حقوق بشر مشغول به کار شوند.
مهارت‌های ارزشمند: تحصیل در گرایش حقوق بشر به دانشجویان مهارت‌های ارزشمندی مانند تحلیل حقوقی، تفکر انتقادی، مذاکره و حل 
امکان کارآفرینی: فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر می‌توانند با تاسیس موسسات حقوقی، ارائه مشاوره حقوقی به افراد و سازمان‌ها و یا فعالیت در زمینه آموزش حقوق بشر کارآفرینی کنند.

در کنار مزایای ذکر شده، توجه به نکات زیر نیز ضروری است:

رقابت در بازار کار: با توجه به افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان رشته حقوق، رقابت برای یافتن شغل در این حوزه  challenging   می‌تواند باشد.
نیاز به تعهد و علاقه: فعالیت در زمینه حقوق بشر نیازمند تعهد و علاقه به مسائل حقوق بشری و همچنین روحیه عدالت‌خواهی و ظلم‌ستیزی است.
شرایط کاری متنوع

معایب گرایش حقوق بشر برای ادامه تحصیل و بازار کار:

ادامه تحصیل:

محدودیت منابع آموزشی: منابع آموزشی تخصصی به زبان فارسی در این حوزه محدود است و ممکن است یافتن منابع علمی و به‌روز برای انجام تحقیقات و مطالعات تکمیلی دشوار باشد.
عدم وجود برنامه‌های آموزشی جامع: در برخی از دانشگاه‌ها، برنامه‌های آموزشی مدون و جامعی برای این گرایش ارائه نمی‌شود و دانشجو مجبور به انتخاب واحدهای درسی از سایر رشته‌ها یا گرایش‌های مرتبط باشد.
چالش‌های مربوط به رساله دکتری: یافتن استاد راهنما و انجام تحقیقات مرتبط با حقوق بشر در ایران می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر موضوع تحقیق حساس یا مغایر با دیدگاه‌های حاکم باشد.

بازار کار:

فرصت‌های شغلی محدود: با وجود گستردگی مفاهیم حقوق بشر، در حال حاضر بازار کار برای متخصصان این حوزه در ایران اشباع نشده و یافتن شغل مرتبط با این گرایش دشوار است.
تمرکز بر مشاغل دولتی:  بسیاری از فرصت‌های شغلی در حوزه حقوق بشر در ایران در نهادها و سازمان‌های دولتی متمرکز شده‌اند و بخش خصوصی تمایل زیادی به جذب فارغ‌التحصیلان این رشته نشان نمی‌دهد.
محدودیت‌های حقوقی و سیاسی: فعالیت در حوزه حقوق بشر در ایران با محدودیت‌های حقوقی و سیاسی متعددی روبرو است و ممکن است افراد در این زمینه با چالش‌هایی مانند سانسور، بازداشت و یا پیگرد قانونی مواجه شوند.

علاوه بر موارد فوق، برخی از چالش‌های دیگر گرایش حقوق بشر عبارتند از:

نیاز به مهارت‌های تخصصی:  برای موفقیت در این حوزه، دانشجویان باید علاوه بر دانش حقوقی، مهارت‌های تخصصی مانند زبان خارجی، فن مذاکره، پژوهش و تجزیه و تحلیل را نیز  کسب کنند.
کار طاقت‌فرسا و پرمشقت:  فعالیت در حوزه حقوق بشر  می‌تواند  از نظر روحی و روانی  طاقت‌فرسا و پرمشقت باشد،  به خصوص  اگر  مربوط به  حمایت از  افراد  آسیب‌پذیر  باشد.

با وجود این چالش‌ها، گرایش حقوق بشر  می‌تواند  برای  افرادی که  به  دنبال  ایجاد  تغییر  در  جهان  هستند و  به  عدالت  اجتماعی  و  حمایت از  حقوق  بشر  اهمیت  می‌دهند،  بسیار  رضایت‌بخش  و  معنادار  باشد.

مهاجرت تحصیلی و کاری فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر

مهاجرت تحصیلی:

فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر می‌توانند برای ادامه تحصیلات خود در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری به خارج از کشور مهاجرت کنند. برخی از مزایای مهاجرت تحصیلی برای این افراد عبارتند از:

دسترسی به منابع آموزشی باکیفیت:  دانشگاه‌های معتبر در کشورهای مختلف دنیا، برنامه‌های آموزشی تخصصی و جامعی در حوزه حقوق بشر ارائه می‌کنند و دانشجویان می‌توانند از اساتید برجسته و منابع علمی به‌روز استفاده کنند.
تجربه بین‌المللی:  تحصیل در خارج از کشور  فرصتی برای  آشنایی با فرهنگ‌ها و نظام‌های حقوقی مختلف  فراهم  می‌کند  و  مهارت‌های  بین‌فرهنگی  دانشجویان  را  تقویت  می‌کند.
ارتباطات بین‌المللی:  دانشجویان  در  دانشگاه‌های  خارج  از  کشور  می‌توانند  با  دانشجویان  و  متخصصان  از  کشورهای  دیگر  ارتباط  برقرار  کنند  و  شبکه  ارتباطات  بین‌المللی  خود  را  گسترش  دهند.

مهاجرت کاری:

فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر می‌توانند با توجه به مهارت‌ها و تجربیات خود، در سازمان‌های بین‌المللی، موسسات غیردولتی (NGOs) و یا شرکت‌های حقوقی در کشورهای مختلف مشغول به کار شوند. برخی از مشاغلی که این افراد می‌توانند در خارج از کشور داشته باشند عبارتند از:

کارمند حقوق بشر در سازمان‌های بین‌المللی:  مانند سازمان ملل متحد، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد و یا سازمان بین‌المللی کار.
کارمند حقوق بشر در موسسات غیردولتی:  مانند عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و یا کمیته بین‌المللی نجات.
وکیل حقوق بشر:  در زمینه‌های مختلفی مانند حقوق پناهندگان، حقوق زنان، حقوق کودکان و یا حقوق اقلیت‌ها.
مدرس دانشگاه:  در رشته حقوق بشر در دانشگاه‌های مختلف.

مواردی که فارغ‌التحصیلان گرایش حقوق بشر باید برای مهاجرت تحصیلی و کاری در نظر بگیرند:

انتخاب کشور مناسب:  کشورهای مختلف  سیاست‌ها  و  قوانین  متفاوتی  در  زمینه  حقوق  بشر  دارند  و  دانشجویان  باید  کشوری  را  برای  مهاجرت  انتخاب  کنند  که  با  اهداف  و  علایق  آنان  همخوانی  داشته  باشد.
یادگیری زبان خارجی:  تسلط به زبان کشور مقصد  از  مهم‌ترین  شرایط  برای  موفقیت  در  تحصیل  و  کار  در  خارج  از  کشور  است.
کسب تجربه کاری:  داشتن  سابقه  کار  در  حوزه  حقوق  بشر  می‌تواند  به  فارغ‌التحصیلان  این  رشته  در  یافتن  شغل  مناسب  در  خارج  از  کشور  کمک  کند.
ایجاد شبکه ارتباطات:  برقراری ارتباط با متخصصان و سازمان‌های فعال در حوزه حقوق بشر در کشور مقصد می‌تواند به  فارغ‌التحصیلان  این  رشته  در  مهاجرت  و  یافتن  شغل  کمک  کند.

مهاجرت  می‌تواند  فرصت‌های  جدیدی  را  برای  فارغ‌التحصیلان  گرایش  حقوق  بشر  فراهم  کند  و  به  آنان  در  رسیدن  به  اهداف  شان  کمک  کند.  با  این  حال،  مهاجرت  چالش‌های  خود  را  نیز  دارد  و  دانشجویان  باید  قبل  از  اقدام  برای  مهاجرت،  تمام   جوانب  موضوع  را  به  دقت  بررسی  کنند.

چاپ مقاله در گرایش حقوق بشر

چاپ مقاله در گرایش حقوق بشر، مانند سایر حوزه‌های علمی، نیازمند رعایت اصول و الزامات خاصی است. در ادامه به برخی از نکات کلیدی برای چاپ مقاله در این حوزه می‌پردازیم:

انتخاب موضوع:

انتخاب موضوعی جدید، بکر و  دارای  اهمیت  علمی  و  کاربردی  در  حوزه  حقوق  بشر  اولین  قدم  برای  نوشتن  یک  مقاله  قابل  قبول  است.
موضوع مقاله باید  در  چارچوب  رشته  حقوق  بشر  قابل  تطبیق  باشد  و  از  پشتوانه  علمی  کافی  برخوردار  باشد.
  عنوان  مقاله  باید  گویای  محتوای  آن  باشد  و  جذب  کننده  خواننده  باشد.

انجام  مطالعات  مربوطه:

پس از انتخاب موضوع،  باید  به  صورت  جامع  و  دقیق  در  مورد  آن  مطالعه  کرد.
  منابع  مطالعاتی  باید  معتبر  و  به  روز  باشند  و  از  کتاب‌ها،  مقالات  علمی،  پایگاه‌های  اطلاعاتی  و  سایر  منابع  مورد  تایید  استفاده  شود.
  یادداشت‌برداری  منظم  و  دقیق  از  محتوای  منابع  مطالعاتی  برای  استفاده  در  هنگام  نوشتن  مقاله  ضروری  است.

ساختار  مقاله:

  مقاله  باید  دارای  ساختاری  منظم  و  منطقی  باشد  و  از  بخش‌های  مختلفی  مانند  مقدمه،  روش  تحقیق،  یافته‌ها،  بحث  و  نتیجه‌گیری  تشکیل  شده  باشد.
  هر  بخش  از  مقاله  باید  به  وضوح  و  به  طور  مفید  به  موضوع  مطرح  شده  بپردازد.
  از  زبان  علمی  و  فنی  مناسب  در  نوشتن  مقاله  استفاده  شود  و  از  به  کار  بردن  اصطلاحات  سخت  و  غیرقابل  فهم  خودداری  شود.

ارجاعات:

  تمام  منابع  استفاده  شده  در  مقاله  باید  به  طور  صحیح  و  دقیق  ارجاع  داده  شوند.
  برای  ارجاع  به  منابع  از  شیوه‌های  مورد  تایید  مانند  APA  یا  Chicago  استفاده  شود.

فرمت  مقاله:

  مقاله  باید  از  نظر  فرمت  و  بندی  مطابق  با  دستورالعمل‌های  نشریه  یا  کنفرانسی  باشد  که  به  آن  ارسال  می‌شود.
  به  کیفیت  فرمت  بندی  مقاله  توجه  زیادی  داشته  باشید  و  از  فونت  و  سایز  مناسب  استفاده  کنید.
  مقاله  باید  عاری از  هرگونه  غلط  املائی  و  نگارشی  باشد.

 

موسسه تدبیرساز

تماس و پیام‌رسانی: