معرفی رشته حقوق انرژی، نفت و گاز
حوزه انرژی یکی از مهمترین بخش‌ها در هر کشور محسوب می‌شود. اکثر کشورهای پیشرفته وزارت خانه انرژی دارند. حتی کشورهایی که منابع و ذخایر نفت و گاز هم ندارند، جهت مدیریت، واردات، صادرات، مصرف و بهینه سازی انرژی های مختلف از جمله انرژی‌های پاک، هسته‌ای، اتمی، انرژی‌های تجدیدپذیر و دیگر صورت‌های انرژی، سازمان و وزارت خانه مخصوص به انرژی دارند.
اهمیت مقوله انرژی تا حدی است که سرنوشت کشورها در قبال مبادلات و اتفاقات در حوزه انرژی است. بدیهی است بخش به این بزرگی می‌بایست مجهز به بخش حقوقی نیز باشد. برخی از کارکردهای حقوق انرژی عبارتست از: دعاوی حوزه انرژی در صنعت نفت و گاز، انرژی هسته‌ای و انرژی‌های نو عمدتاً ناشی از نقض تعهدات قراردادی، مصادره و سلب مالکیت‌های مستقیم و غیرمستقیم، رفتارهای تبعیض‌آمیز کشور میزبان، عدم توجه به مسئولیت اجتماعی، بهره‌گیری از فناوری‌های خطرناک و نوین در صنعت انرژی، عدم ثبات در مقررات‌گذاری.
در واقع رشته حقوق انرژی، نفت و گاز را می‌توان میان رشته‌ای دانست که فارغ التحصیلان این رشته می‌بایست اطلاعاتی از رشته‌های محیط زیست، حقوق بین الملل، جغرافیا داشته باشند. بازار کار فارغ التحصیلان رشته حقوق انرژی، نفت و گاز؛ بازار خوبی است که روز به روز هم رشد مثبت دارد. نهادها و سازمان‌های داخلی و بین المللی مربوط به حوزه انرژی بسیار زیاد هستند و همه این سازمان‌ها به وکلا و حقوق‌دان‌های تخصصی نیاز دارند برای تنظیم قراردادها و سایر امور حقوقی مربوط به حوزه‌های انرژی، نفت و گاز.
بطور خلاصه حقوق انرژی به قانون و مقررات و ساز و کارهایی گفته می‌شود که مربوط به انواع انرژی در جامعه می‌باشد. این قواعد و مکانیزم‌ها مشتمل بر مقولات مالکیت، بهره‌برداری از منابع مختلف انرژی، نفتی و منابع و میدان‌های مشترک نفتی و گازی، درآمد حاصله، صادرات، واردات، فروش و مصرف، حمل و نقل، فرآوری و استفاده از منابع مختلف انرژی، نفت و گاز و انرژی‌های اتمی، تجدیدپذیر، فسیلی و انواع دیگر انرژی است.
در جدول زیر مشخصات برخی از مجلات معتبر جهانی (ISI JCR) در رشته حقوق انرژی، نفت و گاز آورده شده است:
|
Full Journal Title |
Total Cites |
Journal Impact Factor |
Eigenfactor Score |
|
Energy, Oil and Gas Law Journals |
|||
|
GEORGETOWN LAW JOURNAL |
1,840 |
3.472 |
0.002640 |
|
Journal of World Energy Law & Business |
116 |
0.516 |
0.000160 |
|
Asia Pacific Law Review |
40 |
0.400 |
0.000030 |
|
International Environmental Agreements-Politics Law and Economics |
757 |
2.312 |
0.001300 |
|
Review of European Comparative & International Environmental Law |
364 |
2.125 |
0.000570 |
همچنین در جدول زیر مشخصات تعدادی از مشهورترین مجلات حقوقی فارسی و علمی پژوهشی داخلی رشته حقوق انرژی و نفت و گاز ارائه شده است:
|
نام مجله |
وابسته به |
|
مطالعات حقوق انرژی |
دانشگاه تهران |
|
علوم و تکنولوژی محیط زیست |
انجمن متخصصان محیط زیست ایران |
|
دو فصلنامه حقوق محیط زیست |
دانشگاه پیام نور |
|
مجله پژوهش‌های محیط زیست |
انجمن ارزیابی محیط زیست ایرانی |
برخی از حوزه‌ها و کلمات کلیدی و سرتیترهای پژوهشی در رشته حقوق عبارتند از:
الف)
آب، آبهای زیرزمینی، آبهای زیرزمینی،آبهای سطحی، آحادسازی، آرای داوری بین‌المللی،آرای مراجع قضایی، آزادی، آلودگی، آلودگی‌نفتی، آلوده‌کردن منابع آبی، ایالات متحدۀ امریکا، اتحادیة اروپا، اثر داخلی معاهدات، اجرای طرح تأمین مالی، اجرای موقت، احیای اراضی موات، ایران، ارزیابی، ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، استانداردهای بین‌المللی، استقلال در تصمیم‌گیری، استقلال ساختاری، استقلال مالی، اصل، اصل تجارت آزاد، اصل حاکمیت دائمی دولت‌ها بر منابع طبیعی، اصول حقوق بینالملل محیط زیست، افغانستان، اقدام به فساد، اقدام متقابل‌ایران، الزام سهم داخل، الگوی قرارداد خدمت، الگوی قرارداد نفتی ایران، الگوی قرارداد نفتی ایران، اموال، انتظارات مشروع، انتقال فناوری، انرژی، انرژی تجدیدپذیر، انرژی‌های نو، اَنفال، اهمیت قنات، ائتلاف استراتژیک،
ب)
بازگشت تحریم‌های اقتصادی، باشگاه‌های حمایت و غرامت، بحران آب، بحران اقتصادی آرژانتین، بخش انرژی، برداشت بی‌رویه از منابع آبی، برداشت یک‌جانبه، برداشت منصفانه، برق، بیع متقابل، بیمه، بیمه‌پذیری، بیمه‌نامه، بیمۀ اجباری، بیمۀ اکتشاف و توسعۀ انرژی، بهره‌برداری انحصاری، بهره‌برداری بهینه از قنات، بهرۀ مالکانه
پ)
پذیرۀ نقدی، پرداخت غرامت، پروژه های نفتی، پیمانکار
ت)
تالاب هورالعظیم/هورالهویزه، تأمین‌کنندة مالی، تأمین مالی ،تأمین مالی، تبادل داده و اطلاعات، تبعیض، تجارت آزاد، تجارت بینالملل، تجارت جهانی، تجدیدپذیر، تحریم نفت، تحریم‌های ثانویۀ آمریکا، تحلیل حقوقی، تروریسم، تصویب معاهدات، تضمین سرمایه‌گذاری خارجی، تعهد، تعهد دریافت یا پرداخت، تفسل، تمام‌خطر، تناسب، تنظیم مقررات، توسعة پایدار، توسعۀ اقتصادی، توسعۀ انسانی، تولید صیانتی، تولید نفت
ث)
ثبات قراردادی
ج)
جایگاه تقنینی قنات، جایگاه قانونی، جبران خسارت، جبران خسارت، جرایم،، جرم‌انگاری
چ)
چاه، چاه غیرمجاز، چاههای فاقد پروانه، چرخة حیات قرارداد
ح)
حیازت مباحات، حاکمیت، حاکمیت دولت بر منابع طبیعی، حاکمیت مشروع، حق امتیاز ،حق بر توسعه، حق بهره‌برداری، حق توسعه، حقوق آب، حقوق انرژی، حقوق بشر، حقوق بینالملل، حقوق بینالملل، حقوق بینالملل، حقوق بینالملل انرژی، حقوق بینالملل انرژی، حقوق بینالملل محیط‌زیست، حقوق بینالملل محیط زیست، حقوق محیط زیست، حقوق نفت و گاز، حل اختلاف، حل و فصل اختلافات، حمایت، حمایت کیفری از قنات، حمل (انتقال)، حوزۀ بالادستی
خ)
خرابکاری، خسارت، خطر، خلیج مکزیک
د)
دادرسی قضایی، داوری، داوری، داوری، داوری سرمایه‌گذاری ایکسید، دیپلماسی، دریاچۀ هامون، دریافت‌های دولت، درآمد اختصاصی، درآمد شرکت دولتی، درآمد عمومی، دسترسی به انرژی، دسترسی به بازار آمریکا، دعاوی، دفاع ضرورت، دیوان عدالت اداری، دیوان عدالت اداری، دیوان‌های داوری سرمایه‌گذاری، دولت، دولت، دولت میزبان
ر)
رابطۀ قراردادی افقی و عمودی، رژیم مالی، رژیم‌های تقسیم آب، ریسک، ریسک، ریسک، رفتارهای ضدّ رقابتی شرکتهای خارجی، رقابت، رکن حل اختلاف، رودخانه‌های فرامرزی، رودخانۀ کارون، رودخانۀ هیرمند، روش استقرایی، روش انتزاعی، روش تحقیق، روش رویه‌ای، روش قیاسی، روش‌های جایگزین، روش‌های حل و فصل اختلافات، روش‌های مسالمت‌آمیز، رویکرد‌های حاکم بر ارتقای سلامتی، رویۀ قضایی
س)
ساختارهای سازمانی مشترک، ساخت داخلی تجهیزات صنایع بالادستی نفت، سازمان تجارت جهانی، سازمان جهانی انرژی، سازمان جهانی تجارت، سیاست کیفری، سیاست‌های کلی علم و فناوری، سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری خارجی، سفره‌های آب زیرزمینی، سلامت، سلامتی، سیلان، سلب مالکیت خصوصی، سلب مالکیت غیرمستقیم
ش)
شرط دریافت یا پرداخت، شرکت آب منطقه‌ای، شرکت ملی نفت ایران، شرکتهای نفتی، شروط استثنا، شروط زیست‌محیطی، شروط قراردادی قراردادهای نفتی، شفافیت، شناخت ذخایر، شناسایی
ص)
صیانت از منابع نفت و گاز، صلاحیت، صنعت نفت و گاز، صنعت نفت و گاز، صنعت نفت و گاز
ض)
ضمانت اجراهای قواعد رقابت، ضمانت اجرای کیفری
ط)
طرح مسئولیت بین‌المللی دولت
ع)
عملیات توسعه، عوامل توسعۀ میادین نفتی
ف)
فدراسیون بین‌المللی مهندسین مشاور، فراساحل، فرصت‌ها و چالش‌ها، فساد، فوران
ق)
قاعد‌ة تصرف، قالب مجاز قراردادی، قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44، قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا، قانون تعیین‌تکلیف چاههای آب فاقد پروانۀ بهره‌برداری، قانون سیسادا، قانون‌گذاری، قانون مقر، قرارداد EPCF، قرارداد اجارۀ کشتی، قرارداد حفاری روزانه، قرارداد حفاری عمقی، قرارداد حفاری کلید در دست، قرارداد رابطه‌ای، قرارداد فروش، قرارداد فروش ال ان جی، قرارداد مشارکت، قرارداد مشارکت در تولید، قرارداد نفتی ایران (IPC)، قراردادهای آبهای مرزی ایران، قراردادهای آی.پی.سی، قراردادهای خدمت، قراردادهای قارۀ آفریقا، قراردادهای مشارکت در تولید، قراردادهای نفتی، قراردادهای نفتی، قراردادهای نفتی، قراردادهای نفتی، قراردادهای نفتی، قراردادهای نفتی، قنات قصبۀ گناباد، قوانین جدید
ک)
کارفرما، کارفرما، کثرت سازمانی، کرسنت، کمیته‌های ابطال مادۀ 52 ایکسید، کمیسیون، کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی، کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی، کمیسیون مقدماتی معاهدة منع جامع آزمایش هسته‌ای
گ)
گات، گاز، گاز، گاز طبیعیِ مایع‌شده (ال.ان.جی)
ل)
لازم‌الاجرا شدن، لزوم وفای به عهد
م)
میادین مشترک، میادین مشترک ایران، میادین مشترک نفت و گاز، میادین مشترک نفت و گاز، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات‌های غیرمستقیم، مالیات‌های مستقیم، مالکیت، مالکیت، مالکیت، مالکیت خصوصی، مالکیت عمومی، مالکیت عمومی، مالکیت نفت و گاز، مخازن گاز میعانی، مدیریت، مدیریت دانش، مدیریت مطلوب، مدل پروبست، میراث مشترک، مراجع شبه‌قضایی، مرحلۀ مناقصه، میزان سالیانۀ قراردادی، مسئولیت، مسئولیت بین‌المللی، مسئولیت دولت‌ها، مسئولیت ملی، مشارکت با سرمایه‌گذار خارجی، مشارکت در تولید، مصادرة غیرمستقیم، مصالح عمومی، معاملات دولتی، معاهدات، ، معاهدۀ تحدید حدود دریایی، معاهدۀ منشور انرژی، مقررات عمومی، منابع آبی مشترک، منابع طبیعی، منابع عمومی، منابع مشترک، منابع معدنی، منابع نفتی، منابع نفت و گاز، منابع نفت و گاز فرامرزی، مناقصه، منبع مشترک، مواد قانونی، موافقت‌نامه‌های فراگیر توسعۀ مشترک، موانع، موضوعات قراردادهای آبی.