مقاله پژوهشی (Research Paper) یک نوع متن علمی است که توسط پژوهشگران به‌منظور ارائه نتایج تحقیقات خود در یک حوزه خاص علمی یا تخصصی نوشته و منتشر می‌شود. این نوع مقالات عمدتاً به‌منظور به‌اشتراک‌گذاری دانش جدید، روش‌های تحقیقی، نتایج تجربی، تحلیل‌ها و استنتاج‌های به‌دست‌آمده از تحقیقات انجام‌شده ارائه می‌شود. تفاوت انواع مختلف مقالات علمی، عمدتاً در هدف اصلی مقالات، محتوا، مخاطبان، شیوه گردآوری اطلاعات و نحوه تحلیل دیتاهاست که در مقالات پژوهشی هدف اصلی مقاله ارائه نتایج تحقیقات اصیل و دانش علمی جدید در یک حوزه خاص است. محتوای این نوع مقاله شامل توضیحات دقیق در مورد روش‌های تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل نتایج و استنتاج است. مخاطبان اصلی مقالات پژوهشی عمدتاً پژوهشگران و دانشمندان تخصصی در زمینه مرتبط هستند.
مقالات از نظر روش گردآوری اطلاعات و شیوه تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- مقاله پژوهشی (Research Paper)
- مقالات مروری (Review Papers)
- مقالات کاربردی (Applied Papers)
- مقالات نظری (Theoretical Papers)
- مقالات تجربی (Experimental Papers)
- مقاله اورجینال یا مقاله اصلی (Original Article)
- مقالات کنفرانسی (Conference Papers)
- مقالات ادبیات نظام‌مند (Systematic Literature Reviews):
- مقالات پیش‌نمونه (Preprint Papers)
- مقالات کوتاه (Short Communications)
- مطالعات موردی (case-study)
- مقالات ترجمه شده (Translated Papers)
- مقالات تاریخی (Historical Papers)
- مقالات نقد کتاب (Book Reviews)
مقالات پژوهشی، رایج‌ترین نوع از انواع مقالات علمی است که معمولاً دارای ساختار مشخصی هستند که عمدتاً شامل موارد زیر می‌شوند:
عنوان (Title): عنوان مقاله کوتاه و مختصری است که موضوع تحقیق وجود دارد و توجه خواننده را جلب می‌کند.
چکیده (Abstract): چکیده یک خلاصه کوتاه از مقاله است که شامل اهداف تحقیق، روش‌های استفاده شده، نتایج کلی و استنتاجات اصلی مقاله می‌شود. چکیده به خواننده کمک می‌کند تا متوجه موضوع و اهمیت مقاله شود.
مقدمه (Introduction): در مقدمه، موضوع تحقیق و اهمیت آن مطرح می‌شود. این بخش شامل استقرار مسئله تحقیق، اهداف و فرضیات مطرح شده در تحقیق است.
مرور ادبی (Literature Review): در این بخش، تحقیقات قبلی و مطالب مرتبط با موضوع تحقیق مرور و مورد بررسی قرار می‌گیرد. این قسمت به نمایش اهمیت تحقیق جدید و مشخص‌کردن تفاوت‌ها و نقاط قوت تحقیق از تحقیقات قبلی کمک می‌کند.
روش‌شناسی (Methodology): در این بخش، روش‌های استفاده شده برای انجام تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها، و اجرای آزمایش‌ها توصیف می‌شوند. این بخش باید به‌دقت و جزئیات به‌کاررفته در تحقیق اشاره کند.
نتایج (Results): در این بخش، نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق با استفاده از جداول، نمودارها و شرح مختصری ارائه می‌شوند.
بحث (Discussion): در بحث، نتایج تجزیه‌وتحلیل می‌شوند و با مقایسه آنها با تحقیقات قبلی و فرضیات اصلی تحلیل می‌شوند. همچنین، اهمیت نتایج و پیامدهای آنها برای زمینه تحقیق بیان می‌شود.
نتیجه‌گیری (Conclusion): در این بخش، نتیجه‌گیری‌های نهایی از تحقیق و اهمیت آنها برای زمینه مربوطه ارائه می‌شود.
منابع (References): در این بخش، منابعی که در مقاله استفاده شده‌اند، به‌صورت مرتب و با فرمت‌های استاندارد مرجع‌دهی مشخص می‌شوند.
در نهایت، مقاله پژوهشی به‌عنوان یک نوع خاص از مقالات علمی به‌منظور انتشار نتایج تحقیقات علمی اصیل و ارائه دانش جدید به جامعه علمی نگارش می‌شود، درحالی‌که سایر انواع مقالات به تبیین، انتقال، یا تجزیه‌وتحلیل دانش موجود، بسط مفاهیم علمی، یا انتقاد و ارزیابی مطالب می‌پردازند.
در مورد امتیاز چاپ انواع مختلف مقاله، آنچه که مهم است نوع و گرید و رتبه مجله‌ای است که مقالات را چاپ می‌کنند و نوع مقاله در امتیاز آنها تأثیری ندارد. به‌عنوان‌مثال در یک مجله علمی‌پژوهشی وزارتین که اقسام مختلف مقاله علمی پذیرش و چاپ می‌شود، چاپ مقاله پژوهشی با یک مقاله مروری امتیاز یکسانی را به مؤلفان تخصیص می‌دهد.
در دپارتمان پژوهشی ایران تز تدبیرساز، خدمات و مشاوره نگارش، ویرایش، پذیرش و چاپ برای انواع مقالات علمی و از جمله مقالات پژوهشی به محققین و متقاضیان گرامی ارائه می‌شود.