کد ارکید چیست؟

مقدمه

در دنیای پژوهش و انتشارات علمی، شناسایی دقیق محققان و آثار آنها اهمیت زیادی دارد. کد ارکید (ORCID) یک شناسه منحصربه‌فرد دیجیتال است که به پژوهشگران کمک می‌کند تا فعالیت‌های علمی خود را به‌راحتی رهگیری و معرفی کنند. در این مقاله، به بررسی کامل کد ORCID، مزایا، نحوه ثبت و کاربردهای آن می‌پردازیم.

کد ارکید (ORCID) چیست؟

ORCID مخفف Open Researcher and Contributor ID (شناسه باز پژوهشگر و مشارکت‌کننده) است.

این کد یک شناسه ۱۶ رقمی منحصربه‌فرد (مثال: 0000-0002-1825-0097) است که به هر پژوهشگر اختصاص داده می‌شود تا آثار علمی او را از دیگران متمایز کند.ارکید، یک شناسه دیجیتال ۱۶ رقمی است که به صورت رایگان به هر محقق اختصاص داده می‌شود.

این شناسه، مستقل از نهادها و سازمان‌ها است و به محققان کمک می‌کند تا تمام آثار علمی خود را، صرف نظر از نام خانوادگی، تغییر Affiliation، یا هرگونه تغییر در هویت خود، در طول زمان ردیابی و مدیریت کنند. به عبارت دیگر، ORCID مانند یک "پاسپورت دیجیتال" برای محققان است که هویت علمی آنها را در سطح جهانی تأیید می‌کند.

چرا ORCID مهم است؟

داشتن یک کد ORCID برای هر محقق، مزایای متعددی دارد که در ادامه به تفصیل به آن‌ها می‌پردازیم:

۱. شناسایی دقیق و کاهش ابهام:

• رفع مشکل تشابه اسمی:یکی از بزرگترین چالش‌ها در شناسایی محققان، وجود اسامی مشابه است. با ORCID، این مشکل به طور کامل حل می‌شود؛ حتی اگر چندین محقق با نام یکسان وجود داشته باشند، کد ORCID منحصر به فرد هر یک، امکان شناسایی دقیق آنها را فراهم می‌آورد.

• مدیریت تغییرات نام:برای محققانی که ممکن است نام خانوادگی خود را تغییر دهند (مثلاً پس از ازدواج)، ORCID تضمین می‌کند که تمام آثار قبلی و فعلی آنها به درستی به یک حساب کاربری واحد مرتبط شوند.

۲. افزایش Visibility و دسترس‌پذیری آثار:

• نمایه جامع پژوهشی: ORCID به شما امکان می‌دهد تا یک نمایه جامع از تمام فعالیت‌های پژوهشی خود، شامل مقالات، کتب، فصل‌ها، داده‌ها، مجموعه داده‌ها، داوری مقالات، و حتی جوایز و گرنت‌ها ایجاد کنید.

• افزایش شانس استناد:با نمایه ORCID، مقالات و آثار شما به راحتی توسط سایر محققان، ناشران و پایگاه‌های اطلاعاتی پیدا می‌شوند که این امر می‌تواند منجر به افزایش استنادات به کارهای شما گردد.

• اتصال به پایگاه‌های اطلاعاتی: ORCID به طور فزاینده‌ای توسط ناشران، دانشگاه‌ها، مؤسسات و پایگاه‌های اطلاعاتی علمی (مانند Web of Science، Scopus، PubMed) پذیرفته شده و با آنها ادغام شده است. این ادغام، فرایند ارسال مقالات، درخواست گرنت و به روزرسانی نمایه‌های پژوهشی را ساده‌تر می‌کند.

۳. ساده‌سازی فرآیندهای پژوهشی:

• ارسال آسان مقالات:بسیاری از ژورنال‌ها و ناشران، در حال حاضر درخواست می‌کنند که محققان هنگام ارسال مقاله، کد ORCID خود را ارائه دهند. این امر فرایند شناسایی نویسنده و ارتباط با نمایه او را تسهیل می‌کند.

• درخواست گرنت و حمایت مالی:برخی از سازمان‌های تأمین مالی پژوهش نیز درخواست ORCID را به عنوان بخشی از فرآیند درخواست گرنت خود الزامی کرده‌اند.

• ایجاد رزومه علمی: ORCID می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای ایجاد یک رزومه علمی جامع و به روز استفاده شود.

۴. مالکیت داده‌های پژوهشی:

• ORCID  به محققان این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر روی داده‌های پژوهشی خود داشته باشند و تصمیم بگیرند که چه اطلاعاتی عمومی و چه اطلاعاتی خصوصی باشد.

ویژگی‌های کلیدی ORCID

• رایگان و بین‌المللی است.

• مستقل از نام، وابستگی دانشگاهی یا تغییر محل کار پژوهشگر باقی می‌ماند.

• با بسیاری از پایگاه‌های داده علمی مانند Scopus, PubMed, Google Scholar  و ResearchGate یکپارچه شده است.

مزایای استفاده از کد ارکید  ORCID

✅ پرهیز از اشتباه در شناسایی پژوهشگران (مثلاً در افرادی با نام‌های مشابه).
✅ اتصال خودکار مقالات به پروفایل پژوهشگر در سیستم‌های دانشگاهی و پایگاه‌های داده.
✅ تسهیل در ارسال مقاله به ژورنال‌های معتبر (بسیاری از مجلات از نویسندگان درخواست ORCID می‌کنند).
✅ کاهش خطاهای اداری در ارزیابی پژوهشی (مثلاً در ارتقاء رتبه علمی).
✅ امکان پیوند با سایر شناسه‌ها مانند Scopus Author ID و ResearcherID.

نحوه ثبت نام و دریافت کد ORCID

ثبت نام در ORCID رایگان است و تنها چند دقیقه زمان می‌برد:

مراحل ثبت نام:

1. ورود به سایت رسمی ORCID: https://orcid.org

2. کلیک روی "Register now" و پر کردن اطلاعات شخصی (نام، ایمیل، رمز عبور).

3. تایید ایمیل )لینک فعال‌سازی ارسال می‌شود(

4. تکمیل پروفایل افزودن اطلاعات تحصیلی، مقالات و سایر فعالیت‌های پژوهشی اختیاری است.

5. دریافت کد ۱۶ رقمی ORCID (مثال: 0000-0001-2345-6789).

بهتر است پس از ثبت‌نام، ORCID  خود را به پروفایل گوگل اسکولار و صفحه دانشگاهی متصل کنید.

کاربردهای ORCID برای پژوهشگران

🔹ثبت مقالات در ژورنال‌های بین‌المللی (بسیاری از ناشران مانند Elsevier و Springer نیازمند ORCID هستند).

🔹اتوماتیک‌سازی رزومه پژوهشی (با اتصال به سیستم‌هایی مانند Scopus و Dimensions).
🔹 کمک به ارزیابی علمی دقیق‌تر توسط دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی.
🔹افزایش دیده‌ شدن پژوهش‌ها و جلوگیری از گم شدن آثار علمی پژوهشگران.

تفاوت ORCID با سایر شناسه‌های پژوهشی

ممکن است این سوال پیش بیاید که ORCID چه تفاوتی با سایر شناسه‌های پژوهشی مانند ResearcherID (از Web of Science) یا Scopus Author ID دارد. تفاوت کلیدی در این است که:

• ORCID  مستقل از ناشر و پایگاه داده است:در حالی کهResearcherID  و Scopus Author ID توسط شرکت‌های خاصی (Clarivate Analytics و Elsevier) ارائه می‌شوند و به پایگاه‌های اطلاعاتی آنها محدود هستند، ORCID  یک شناسه باز و مستقل است که توسط یک سازمان غیرانتفاعی مدیریت می‌شود و با هدف ایجاد یک هویت جهانی و پایدار برای محققان ایجاد شده است.

• جامعیت بیشتر: ORCID تلاش می‌کند تا تمامی فعالیت‌های پژوهشی محقق را، صرف نظر از اینکه در کدام پایگاه داده نمایه شده‌اند، در یک مکان جمع‌آوری کند.

بطور خلاصه، تفاوت‌های ارکید با دیگر شناسه‌های پژوهشی را در جدول زیر ملاحظه می‌کنید: 

جمع‌بندی

در عصر اطلاعات، داشتن یک کد ORCID برای هر محقق، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است.

ORCID به شما کمک می‌کند تا هویت علمی خود را به طور دقیق و کارآمد مدیریت کنید، Visibility کارهای خود را افزایش دهید و فرآیندهای پژوهشی را ساده‌تر کنید.

با ثبت نام رایگان و بهینه‌سازی نمایه ORCID خود، گام مهمی در جهت مدیریت حرفه‌ای هویت علمی خود بردارید و جایگاه خود را در جامعه پژوهشی بین‌المللی ارتقا دهید.

کد ORCID یک ابزار ضروری برای پژوهشگران است که به آنها کمک می‌کند هویت دیجیتالی منحصربه‌فردی داشته باشند و از اشتباهات شناسایی جلوگیری کنند.

با ثبت رایگان ORCID، می‌توانید ارتباط بهتری با جامعه علمی جهانی برقرار کنید و رزومه پژوهشی خود را به‌صورت خودکار مدیریت نمایید.